Λένα Παπαδοπούλου
Στην τρέχουσα πραγματικότητα, το παιχνίδι της εξουσίας στρώνεται με το φόβο, τη συκοφαντία, την ανάγκη εξαιτίας της κρίσης. Αυτά είναι τα εργαλεία της κυβέρνησης, οι πειθαναγκασμοί που ενσωματώνονται από τα υποκείμενα τα όποια υποτάσσονται παραλύοντας τις αντιστάσεις τους.
Από την άλλη, η εξουσία δεν ασκείται μόνο προς τα υποκείμενα, αλλά και τα ίδια την ασκούν. Η εξουσία καθώς υποστηρίζει ο Φουκώ είναι ένα σύστημα, ασκείται ως δίκτυο. Τα άτομα μονίμως υφίστανται και την ίδια στιγμή ασκούν την εξουσία. Με άλλα λόγια, η εξουσία μεταφέρεται, δικτυώνεται μέσα από τα άτομα στα οποία ασκήθηκε, εφαρμόστηκε. Το άτομο είναι ένας αποδέκτης και αποτέλεσμα άσκησης εξουσίας και συγχρόνως διακινητής της. Διακινείται διαμέσου του ατόμου το οποίο έχει δημιουργήσει.
Όταν αναθέτουμε στη διοίκηση να επιλύσει ζητήματα του σχολείου για τα οποία είναι καθ’ ύλην αρμόδιος ο Σύλλογος Διδασκόντων, απεμπολούμε τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες ενός δημοκρατικού σχολείου στην διαιτησία Συμβούλου και Δ/ντη εκπαίδευσης. Τότε οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν ενάντια στον εαυτό τους και γίνονται οι δίαυλοι της εξουσίας που υφίστανται.
Αν αναρωτηθούμε πώς θα αλλάξουμε την κατάσταση διάλυσης στα σχολεία και πώς θα καταργήσουμε την αξιολόγηση που είναι το τελικό, όπως χαρακτηρίστηκε, χτύπημα της δημόσιας εκπαίδευσης και των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών, θα απαντήσουμε: πρέπει να αναπτύξουμε μια ηθική που θα είναι μορφή πολιτικής νοημοσύνης και πράξης. Θα ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας, θα λειτουργήσουμε σχεσιακά, συντροφικά, αλληλέγγυα ο ένας για τον άλλο.
Η εξουσία – η τυραννία λέει ο Καστοριάδης – δεν αρέσκεται στις σχέσεις των υποκειμένων, προσπαθεί να διαρρήξει τους δεσμούς των ανθρώπων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αγώνα εναντίον της και στην συγκρότηση ενός κέντρου αναφοράς που δεν ελέγχει. Στο «Ηθικά Νικομάχεια», ο Αριστοτέλης, αναφέρει ο Καστοριάδης, χαράσσει ένα είδος προοπτικής που είναι το ιδεώδες της φιλίας, (φιλώ-αγαπώ) αρετής ανώτερης ακόμη και από τη δικαιοσύνη.
Η πολιτική ηθική συγκροτείται απέναντι στην εξουσία, από τα υποκείμενα που συναρθρώνεται με τους δεσμούς φιλίας, εμπιστοσύνης, αλληλεγγύης. Πρέπει να στηριχτούμε στον εαυτό μας και στον συνάδελφό μας, να τον δούμε ως συμπάσχον πολίτικο υποκείμενο και όχι ως ανταγωνιστή που θέλουμε να βγάλουμε από τη μέση για τη δική μας επιβίωση.
Με εργαλεία τη συντροφικότητα, τη φιλία, το σεβασμό για το συνάδελφο, θα επανεκκινήσουμε ένα αγώνα σχεδόν κερδισμένο, γιατί κατορθώσαμε να καταστήσουμε ανενεργά τα σχεδία της εξουσίας, να μας κατακερματίσει, να μας συντρίψει, απομονώνοντας μας από τους άλλους. Η επανέναρξη του πολιτικού αγώνα προϋποθέτει τη σύγκρουση με την εξουσία και μια προσπάθεια πολύτροπη, τόσο σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής όσο και καθημερινού μικρόκοσμου. Ένα ακόμα όπλο μας θα σταθεί, η ανατροφοδότηση και η ενδυνάμωση που παίρνουμε από τα παιδιά, τους μαθητές μας, και προπαντός ο έρωτας παιδείας, το πάθος για γνώση. Παιδιά και δάσκαλοι «φανατικοί για γράμματα».
