Δημήτρης Αναστασίου
Η πικρή αλήθεια είναι ότι το πρώτο επιδημικό κύμα κορωνοϊού στην Ελλάδα ήταν ασήμαντο. Οι προφανείς αιτίες αρκετές: οι μικρές εμπορικές διασυνδέσεις με την Κίνα, η Ελλάδα είναι χώρα χωρίς διεθνείς φοιτητές, χωρίς διεθνή χειμερινό τουρισμό, με ένα ουσιαστικά κεντρικό διεθνές αεροδρόμιο το Φλεβάρη που μάλιστα δεν είναι σοβαρός διακομεταμιστικός κόμβος. Τα μέτρα και το πρώτο lockdown ήρθαν ταυτόχρονα με τις άλλες χώρες στην Ευρώπη. Η Ελλάδα ακολούθησε το ρεύμα των λουκέτων. Για την Ισπανία, το Η.Β., την Γαλλία και το Βέλγιο ήταν αργά, για την Ελλάδα και την Κύπρο ήταν σχετικά νωρίς.
Έτσι πλάστηκε ο μύθος μιας «νίκης» και οδήγησε σε δημοσκοπικά ποσοστά που ζάλισαν τους κυβερνώντες. Επαναπαύτηκαν στις δάφνες, στα αυτο-δοξαστικά ΖΗΤΩ, με απόλυτα ελεγχόμενα ΜΜΕ, που είναι διεθνής ντροπή για την ενημέρωση.
Μέτρα ενίσχυσης του ΕΣΥ δεν πάρθηκαν. Ό,τι έγινε, στηρίχθηκε σε δωρεές σε ΜΕΘ που όμως δεν είναι ικανές να λειτουργήσουν αποτελεσματικά χωρίς εκπαιδευμένο προσωπικό. Ούτε λόγος για την πρωτοβάθμια φροντίδα. Μικρός έλεγχος στον διεθνή τουρισμό (ισχύει και για Ισπανία, Πορτογαλία κ.ά. αυτό για να είμαστε δίκαιοι). Τα αεροπλάνα στις διεθνείς πτήσεις ήταν τίγκα (γενικό πρόβλημα σε όλη την Ε.Ε.), ενώ στα πλοία, η κυβέρνηση τον Αύγουστο υποχώρησε στις πιέσεις των πλοιοκτητών.
Το ποσοστό θετικότητας στα τεστ ήταν τριπλάσιο στα χερσαία σύνορα με τις λοιπές Βαλκανικές χώρες και τους εποχικούς εργάτες ήδη από τον Αύγουστο.
Ελάχιστα μέτρα για τα μέσα μαζικής μεταφοράς (ναι κολλάει και στο μετρό και στα λεωφορεία). Ψευδοεπιστημονική επικοινωνιακή θεώρηση για την απουσία μέτρων φυσικής αποστασιοποίησης στα σχολεία το Σεπτέμβριο, ενώ τα κρούσματα αυξανόντουσαν θεαματικά. Κανένας διάλογος με τους εκπαιδευτικούς, καμιά ευέλικτη λογική για να λειτουργήσουν τα σχολεία, κανένα σχέδιο για να μείνουν τα δημόσια σχολεία ανοιχτά, ελάχιστη προετοιμασία για την περίπτωση τηλεκπαίδευσης.
Ελάχιστα μέτρα και κανένας έλεγχος στους χώρους εργασίας και τους essential workers (π.χ. διακομιδή σκουπιδιών, οδηγοί λεωφορείων και συγκοινωνίες, υγειονομικοί, εκπαιδευτικοί, γηροκομεία, εργάτες σε συσκευασία τροφίμων, τομέα ενέργειας, φαρμακοβιομηχανία) όπου υπάρχει συνωστισμός.
Κανένα μέτρο εκπαίδευσης για σωστή εφαρμογή ορθών μέτρων όπως η μάσκα. Παντελής έλλειψη ψηφιακής δημοκρατίας και ενημέρωσης. Η πληροφορία μόνο για τα επιτελεία. Και από πάνω το χρόνιο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας με τον θρησκευτικό συντηρητισμό.
Η χώρα στο Βορρά ψυχραίνει σιγά σιγά τον Οκτώβριο. Η Ισπανία, η Γαλλία, η Τσεχία, η Πολωνία, το Βέλγιο έδειχναν τι θα συμβεί όταν ο καιρός ψυχράνει, όταν οι πόρτες και τα παράθυρα κλείσουν. Είχαμε μια διαφορά επιδημικής φάσης 20-30 ημερών με την Κεντρική Ευρώπη. Χρόνος κρίσιμος και πολύτιμος για να γίνουν κινήσεις έστω την ύστατη στιγμή. Αλλά ακόμα και τότε τα διεθνή επιδημιολογικά μοντέλα που ήταν ζοφερά, αγνοούνταν ή λοιδορούνταν.
Στην πρώτη μεγάλη αληθινή πρόκληση, όλοι οι επικοινωνιακοί μύθοι κατέρρευσαν. Δεν γνωρίζω εάν το εμβόλιο προλάβει ένα τρίτο επιδημικό κύμα στα μέσα Γενάρη μετά τις γιορτές. Το θεωρώ απίθανο. Αυτό όμως που πλέον φαίνεται είναι ότι τα τριψήφια νούμερα θανάτων θα αλλάξουν ριζικά την εικόνα της χώρας και ως προς αυτό.
Η αναστολή των προγραμματισμένων χειρουργικών επεμβάσεων μέχρι 80% που ανακοίνωσε ο Χαρδαλιάς με μοναδική εξαίρεση τα ογκολογικά και επείγοντα περιστατικά δείχνει ότι η κυβέρνηση ακόμα προκρίνει την επικοινωνία έναντι της ουσίας.
Όλοι οι μύθοι του επιτελικού κράτους κατέρρευσαν. Το επικοινωνιακό ένδυμα της επιτυχημένης διαχείρισης ξεφτίζει μέρα με τη μέρα.
Και όταν όλα αυτά τελειώσουν έρχεται ένας οικονομικός Γολγοθάς. Η χώρα με 2, 3 ή 4 lockdown που έχει περάσει τρία μνημόνια με 1/3 μείωση του ΑΕΠ θα έχει το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος, τη μεγαλύτερη ύφεση (πάνω από διψήφιο νούμερο) και το μεγαλύτερο δημοσιονομικό έλλειμμα. Η επανάκαμψη θα είναι δύσκολη. Η μετα-πανδημική οικονομία δεν βοηθάει μια χώρα που μεγάλο μέρος του ΑΕΠ προέρχεται από τον τουρισμό και τις υπηρεσίες. Ο κόσμος δεν θα έχει λεφτά να καταναλώσει. Η είσπραξη φόρων θα είναι μικρότερη.
Η επιδημιολογική εικόνα είναι ζοφερή, αλλά τα δύσκολα χρόνια μετά το καλοκαίρι του 2021 είναι μπροστά. Δεν ξέρω εάν η κυβέρνηση αλλάξει το νεοφιλελεύθερο ιδεοληπτικό της σχέδιο.
«Μόνο μια κρίση – πραγματική ή αντιληπτή – παράγει πραγματική αλλαγή. Όταν συμβεί αυτή η κρίση, οι ενέργειες που αναλαμβάνονται εξαρτώνται από τις ιδέες που βρίσκονται τριγύρω” έλεγε ο Milton Friedman, ένας μεγάλος γκουρού του νεοφιλελευθερισμού. Αλλά η κυβέρνηση είναι νεοφιλελεύθερα συμπαγής ως προς αυτό. Δεν έχει ανθρώπους που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία της χώρας προς την οικονομική και δημογραφική συρρίκνωση και τη γεωπολιτική υποβάθμιση.
Φοβάμαι ότι δυνάμεις μέσα από τη Ν.Δ. στα χρόνια της επερχόμενης κρίσης θα στραφούν ακόμα πιο δεξιά στο μόνο προϊόν που μπορούν να πουλήσουν καλά. Την ιδεολογία: δημαγωγικός εθνικισμός, πολιτισμικός συντηρητισμός, νοσταλγική παράδοση “νόμου και τάξης”, συρρίκνωση της δημοκρατίας.
Η αντιπολίτευση άραγε έχει ένα σχέδιο αντίστασης, αλληλεγγύης, και ανάπτυξης;