Edith Biewend: Αγαπώντας χωρίς αυταπάτες, Η ζωή και το έργο του Γιάνους Κόρτσακ, εκδόσεις Επίκεντρο

Edith Biewend
Επιμέλεια: Γιώργος Τσιάκαλος
Θεσσαλονίκη
Επίκεντρο
2020
σ. 176

Την επόμενη μέρα για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας δεν μίλησα στα παιδιά, αλλά με τα παιδιά. Δεν μίλησα για το τι ήθελα εγώ να είναι, αλλά γι’ αυτό που ήθελαν εκείνα και θα μπορούσαν να είναι. Ίσως εκείνη την ημέρα πείστηκα για πρώτη φορά ότι υπάρχουν πολλά που μπορούμε να μάθουμε από τα παιδιά, ότι και αυτά απαιτούν και θέτουν όρους και διατυπώνουν ενστάσεις – και ότι έχουν το δικαίωμα να το πράξουν.

Γιάνους Κόρτσακ

Στην Τρεμπλίνκα το μνημείο για τους 840.000 δολοφονημένους Εβραίους αποτελείται από μεγάλους βράχους που σηματοδοτούν την περιοχή στην οποία πέθαναν. Αυτοί οι βράχοι δεν φέρουν άλλες επιγραφές εκτός από το όνομα της πόλης ή της χώρας από την οποία κατάγονταν τα θύματα. Μόνο σ’ έναν βράχο είναι χαραγμένο το όνομα ενός ανθρώπου. Λέει: «Janusz Korczak (Henryk Goldszmit) και τα παιδιά». Αυτός, πιστεύω, είναι ο τρόπος που θα ήθελε να τον θυμούνται τώρα: ως τον πιο αφοσιωμένο φίλο των παιδιών.

Bruno Bettelheim

Υπάρχουν πολλές βιογραφίες του Κόρτσακ. Όλο και συχνότερα δημοσιεύονται κάποιες που έχουν στο επίκεντρό τους ορισμένες πλευρές του έργου του και προορίζονται περισσότερο για ένα ειδικό ακροατήριο.

Το βιβλίο της Edith Biewend κυκλοφόρησε το 1974 και ήταν η πρώτη βιογραφία που διάβασα. Ήταν έντονη η εντύπωση που μου προκάλεσε, επειδή η συγγραφέας άλλαξε την ηρωική εικόνα που είχα φτιάξει με βάση όσα θεωρούσα ότι αποτελούν αυτονόητα χαρακτηριστικά κάθε ήρωα. Δεν διαπίστωσα να μην ίσχυε κάτι από αυτά γνώριζα μέχρι τότε και τον έκαναν ήρωά μου, αλλά ο Κόρτσακ, αυτός που περιέγραφε με αγάπη και θαυμασμό η Biewend, ήταν και κάτι άλλο. Γενικά είδα έναν άνθρωπο με αδυναμίες, που δεν φανταζόμουν ότι μπορεί να έχει ένας άνθρωπος ο οποίος επέλεξε συνειδητά να ζήσει όλη του τη ζωή με τέτοιο τρόπο, ώστε η επιλογή της αυτοθυσίας στο τέλος να θεωρείται σχεδόν αυτονόητη.

Με τα χρόνια, κατέληξα ότι αυτή η βιογραφία είναι η πιο κατάλληλη για την πρώτη γνωριμία με τον Κόρτσακ. Ταιριάζει στη δική του λογική, αφού για εκείνον οι αφηγήσεις είναι καλές και χρήσιμες, όταν οδηγούν σε προβληματισμό και περισυλλογή.

Γιώργος Τσιάκαλος