της Ελένης Παπαποστόλου
Από τον Δεκέμβρη του 2011, στο σχολικό συγκρότημα των σχολείων του Ερυθρού, (12ο και 115ο Αθηνών), συγκροτήθηκε και λειτουργεί μια πρωτοβουλία από γονείς και δασκάλους με σκοπό τη δημιουργία ενός δικτύου αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας στα σχολειά μας.
Αφορμή για την πρωτοβουλία αυτή στάθηκε το γνωστό σε όλους μας τραγικό γεγονός της αυτοκτονίας ενός πατέρα, άνεργου, σε σχολείο της περιοχής μας αλλά και οι ειδήσεις για λιποθυμίες μαθητών από την πείνα σε άλλα σχολικά συγκροτήματα.
Όταν ο Σύλλογός μας κατήγγειλε το γεγονός του υποσιτισμού των μαθητών, λοιδορηθήκαμε από την ηγεσία του υπουργείου παιδείας. Αμφισβητήθηκε η καταγγελία μας, μας ζήτησαν τον λόγο με εγκυκλίους που απαιτούσαν να αναφέρουμε τον αριθμό των λιποθυμιών (!), ενώ ταυτόχρονα κάποια ΜΜΕ έπαιζαν το γνωστό παιχνίδι του μελοδράματος για να έχουν ακροαματικότητα.
H λειτουργία της πρωτοβουλίας αποτέλεσε απόφαση του Α΄ Συλλόγου Αθηνών Εκπαιδευτικών Π.Ε. και του Συλλόγου Γονέων του 115ου Δημοτικού. Η Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης και Αλληλοβοήθειας, όπως ονομάσαμε την ομάδα μας, έθεσε από την αρχή τους όρους της λειτουργίας της. Διακριτικότητα και για όσους λαμβάνουν βοήθεια και για όσους προσφέρουν. Δε διαφημίζουμε και δεν προπαγανδίζουμε κανένα δωρητή ή εθελοντή και δεν αποκαλύπτουμε την ταυτότητα κανενός βοηθούμενου. Δίνεται βοήθεια από όποιον έχει τη δυνατότητα ή και τη θέληση (σε μορφή εθελοντικής εργασίας ή προσφοράς αγαθών) σε όποιον την έχει ανάγκη ανεξάρτητα από πολιτικές απόψεις, επαγγελματική προέλευση, χρώμα, θρήσκευμα, εθνικότητα. Τέλος, λογοδοτούμε απέναντι στην κοινότητα στην οποία λειτουργούμε.
Ξεκινήσαμε δειλά. Στην αρχή η προσπάθεια αυτή στηρίχτηκε σε πολύ λίγους ανθρώπους. Η πρώτη μας κίνηση ήταν να εντοπίσουμε – με διακριτικότητα – τις οικογένειες εκείνες των μαθητών που φοιτούν στα σχολεία μας και αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Ακολούθησε η επαφή με τις οικογένειες, μια διαδικασία όχι και τόσο απλή, αφού έπρεπε να κρατηθεί η αξιοπρέπεια των ανθρώπων αυτών άθικτη και να γίνει κατανοητό ότι στόχος μας ήταν η ανάπτυξη της αλληλεγγύης και όχι η φιλανθρωπία. Με τη βοήθεια του συλλόγου αλλά και των διευθυντών των σχολείων, ζητήσαμε μερίδες συσσιτίου από τον Δήμο Αθηναίων. Μπήκαμε, κατόπιν, στη διαδικασία να ευαισθητοποιήσουμε τη σχολική κοινότητα και να μαζέψουμε τρόφιμα, ρούχα και παπούτσια. Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη. Μαζεύτηκαν μεγάλες ποσότητες τροφίμων και αρκετά ρούχα και παπούτσια (πολλά από αυτά καινούργια). Ακολούθησε το άγχος της σωστής διαχείρισης και διανομής των τροφίμων. Άγχος να φανούμε αντάξιοι του εγχειρήματος, να δώσουμε τα διαπιστευτήρια μιας σταθερής προσπάθειας και όχι μιας περιστασιακής κίνησης εντυπωσιασμού. Το πιο ελπιδοφόρο ήταν η διαθεσιμότητα πολλών συναδέλφων να βοηθήσουν σε όλο αυτό το εγχείρημα. Προσπαθήσαμε να κρατήσουμε χαμηλούς τόνους ώστε να μας εμπιστευτούν. Και τα καταφέραμε! Ακολούθησαν χαριστικά παζάρια, κοινωνικά φροντιστήρια, θεατρική ομάδα, συνεργασία με εθελοντή παιδίατρο και φροντίδα για την παραπομπή των ανασφάλιστων παιδιών σε κοινωνικά ιατρεία και γενικά μια πλούσια δραστηριότητα, καθημερινή, με πολλούς συναδέλφους να συμμετέχουν ήσυχα και διακριτικά, χωρίς να «φαίνονται» και χωρίς πολλές φορές να αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι πόσο σημαντικό είναι αυτό που κάνουν.
Έτσι, μια «μαγιά» ανθρώπων, γονιών και συναδέλφων, κατάφεραν να στηρίξουν μια προσπάθεια αλληλεγγύης και να της δώσουν μόνιμα χαρακτηριστικά. Δεν ήταν όλα εύκολα. Ακούσαμε σχόλια, μερικές φορές κακόβουλα. Ήρθαμε αντιμέτωποι με τον φόβο και τη ντροπή των γονιών αλλά και των μαθητών που χρειάζονταν τη στήριξη της σχολικής κοινότητας, και κάναμε και λάθη. Όλα αυτά όμως είναι μες στο πρόγραμμα.
Στο τέλος της περσινής σχολικής χρονιάς, οργανώσαμε μια εκδήλωση με αφορμή την θεατρική παράσταση «ο Μικρός Πρίγκιπας» που είχε προετοιμάσει η θεατρική ομάδα αλληλεγγύης. Η αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου μας γέμισε ασφυκτικά και η παράσταση είχε μεγάλη επιτυχία παρόλη την κακή ακουστική της αίθουσας[1]. Η εκδήλωση βοήθησε και στο να «μετρηθούμε» αφού κανείς, ούτε καν όσοι συντονίζουν τη δράση της πρωτοβουλίας, δεν είχαν συνειδητοποιήσει το πλήθος των ανθρώπων που βοηθούσαν.
Φέτος, μεγάλωσε η οικογένεια των εθελοντών δασκάλων και γονιών. Πλέον, με τη βοήθεια ενός συνταξιούχου φωτογράφου της γειτονιάς μας, μας προμηθεύουν τακτικά με τρόφιμα και καταστήματα τροφίμων της περιοχής μας αλλά και επαγγελματίες της λαϊκής αγοράς με φρέσκα λαχανικά και φρούτα. Στην αρχή ήταν δύσκολη η διαχείριση της συλλογής και διανομής όλων αυτών των ειδών, ιδιαίτερα μετά την κατάργηση της σχολικής φύλακα που την προηγούμενη χρονιά έπαιζε σημαντικό ρόλο βοηθώντας πολύ στον τομέα αυτό. Παρόλο που η έλλειψή της είναι αισθητή, κινούνται πρωτοβουλιακά και βοηθούν συστηματικά συνάδελφοι και γονείς ώστε να φτάνουν τα τρόφιμα στην ώρα τους στους αποδέκτες. Είναι σημαντικό ακόμη ότι δραστηριοποιήθηκαν γονείς από τις οικογένειες που ωφελούνται ώστε να αποκτά πραγματικό νόημα η αλληλεγγύη.
Δοκιμάσαμε, επίσης, την οργάνωση μιας γιορτή αλληλεγγύης, παραμονές των Χριστουγέννων. Η ιδέα για μια τέτοια γιορτή, προέκυψε ύστερα από τη διαπίστωσή μας ότι οι εκδηλώσεις των σχολείων μας (όπως π.χ. η καλοκαιρινή εκδήλωση της πρωτοβουλίας αλλά ακόμα και οι σχολικές γιορτές) συγκέντρωναν πολύ περισσότερο κόσμο από ότι τα προηγούμενα χρόνια[2]. Έτσι, σαν πρωτοβουλία αλληλεγγύης και ξέχωρα από το τι θα έκαναν τα σχολεία, οργανώσαμε μια γιορτή που βασιζόταν σε μορφές διασκέδασης που έρχονται από εποχές που η αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους ήταν κάτι φυσικό και δεδομένο. Το φαγητό και τα γλυκά ήταν ρεφενέ, τα δώρα των παιδιών αν και τα μοίρασε ο Αι-Βασίλης, τα έφεραν τα ίδια τα παιδιά διαλέγοντας από δικά τους παιχνίδια που τα είχαν βαρεθεί, ενώ γονείς και εκπαιδευτικοί ανέλαβαν το ψυχαγωγικό μέρος με χριστουγεννιάτικες κατασκευές που έφτιαξαν μαζί με τα παιδιά, face painting, κάλαντα και χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Τελικά, η ιδέα αποδείχθηκε πολύ πετυχημένη αφού παρόλο που η οργάνωσή της γιορτής έγινε την τελευταία στιγμή, η ίδια η ανάγκη της σχολικής κοινότητας για κάτι τέτοιο, η καλή διάθεση και η προθυμία όλων είχαν σαν αποτέλεσμα την επιτυχία της εκδήλωσης. Και, ανέλπιστα, η αποθήκη τροφίμων την ημέρα εκείνη ξαναγέμισε με τρόφιμα!
Αυτή τη στιγμή, η πρωτοβουλία αλληλεγγύης καλύπτει μερικά τις ανάγκες σε τροφή για περίπου σαράντα παιδιά και τις οικογένειές τους. Δραστηριοποιούνται είτε μόνιμα είτε περιστασιακά πάνω από τριάντα άτομα, εκπαιδευτικοί και γονείς (ο αριθμός δε των ανθρώπων και των επαγγελματιών που συνεισφέρουν είναι άγνωστος) .
Εξαιτίας του ότι η διανομή του συσσιτίου είναι επιλεκτική, παρά το ότι προσπαθήσαμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο διακριτικοί, δημιουργήθηκε κατ’ αρχήν σε κάποιους μαθητές, κυρίως των μεγάλων τάξεων, αίσθημα κατωτερότητας και ντροπής. Οι μαθητές απέφευγαν να παίρνουν τις μερίδες που δικαιούνταν και σιγά σιγά αποσύρθηκαν από τη διανομή του συσσιτίου. Στην περίπτωση αυτή τους ενισχύουμε με περισσότερα τρόφιμα. Από την άλλη, διαπιστώσαμε ότι οι μαθητές που ωφελούνται, μεταβάλλουν σε πολλές περιπτώσεις τη στάση τους απέναντι στο σχολείο και γίνονται πιο θετικοί απέναντι στη μάθηση. Η αύξηση των μαθητών που ζητούν βοήθεια δείχνει ότι είναι πλέον απαραίτητο να απαιτήσουμε και να διεκδικήσουμε από το κράτος την εξασφάλιση του καθημερινού φαγητού αλλά και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για όλους τους μαθητές. Άλλωστε, για τη μεγάλη πλειοψηφία των οικογενειών η σιγουριά ότι τα παιδιά τους θα έχουν τουλάχιστον εξασφαλισμένη τροφή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αποτελεί μια μεγάλη ανακούφιση.
Η δημιουργία της πρωτοβουλίας δεν έγινε μετά από συζήτηση και απόφαση των Συλλόγων Διδασκόντων των σχολείων μας. Παρόλα αυτά, εκτός από τους εκπαιδευτικούς που εμπλέκονται άμεσα στη συλλογή και διανομή των τροφίμων, σχεδόν το σύνολο των συναδέλφων των δύο σχολείων είναι ευαισθητοποιημένο πλέον και με τον ένα ή άλλο τρόπο βοηθούν την όλη υπόθεση. Άλλοτε εντοπίζουν κάποια οικογένεια που έχει ανάγκη, άλλοτε προειδοποιούν για κάποια λάθος επιλογή μας, άλλοτε δίνουν πρακτική βοήθεια καλύπτοντας έτσι τις οργανωτικές μας αδυναμίες. Οι δράσεις αλληλεγγύης δίνουν στους εκπαιδευτικούς που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα μια αίσθηση κοινότητας και τη χαρά να βλέπουν το χειροπιαστό αποτέλεσμα της προσπάθειάς τους στα χαμόγελα των μαθητών και των οικογενειών τους.
Ωστόσο, η λειτουργία της πρωτοβουλίας έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που την καθιστούν οργανωτικά ευάλωτη. Ενώ εμπλέκεται πολύς κόσμος σε αυτή και προσφέρεται πρόθυμα να βοηθήσει σε πρακτικά ζητήματα, είναι εξαιρετικά δύσκολη η συνεύρεσή του σε μια κοινή συζήτηση. Αυτό καθιστά δύσκολο το σχεδιασμό και την οργάνωση δράσεων αλλά και την ολοκλήρωσή της ως συλλογικότητα που προγραμματίζει, δρα, κάνει απολογισμό των δράσεών της και αποκομίζει εμπειρία.
Το τελευταίο διάστημα, στα πλαίσια της πρωτοβουλίας, λειτουργεί δοκιμαστικά ένας όμιλος αλληλεγγύης γυναικών. Αποτελείται από μερικές άνεργες μητέρες και μια εκπαιδευτικό που βοηθά στο συντονισμό και το δέσιμο, τουλάχιστον τώρα στην αρχή, την ομάδα. Έχει σαν στόχο την απο-ενοχοποίηση και από-περιθωριοποίηση των ανέργων γυναικών και τη δραστηριοποίησή τους και σε προσωπικό /κοινωνικό /επαγγελματικό επίπεδο αλλά και σε πολιτικό/διεκδικητικό. Οι συναντήσεις είναι εβδομαδιαίες. Τα μέλη μοιράζονται εμπειρίες, στάσεις, συναισθήματα ενώ παράλληλα ανακαλύπτουν και συνειδητοποιούν με πιο συνειδητό και συλλογικό τρόπο τα γιατί και τα πώς της κατάστασης στην οποία βρίσκονται. Μοιράζονται ακόμα πληροφορίες, γνώσεις αλλά και αντικείμενα που ανταλλάσσουν. Μέχρι στιγμής, τα λίγα μέλη που την αποτελούν επιδεικνύουν συνέπεια και προσήλωση στους στόχους που έθεσαν. Η ευόδωση της λειτουργίας της ομάδας αυτής, εφόσον καταφέρει να προσελκύσει περισσότερες άνεργες μητέρες, μπορεί να αποτελέσει έναν πιο συγκροτημένο και οργανωμένο πυρήνα της πρωτοβουλίας και να δράσει καταλυτικά και στις οργανωτικές αδυναμίες της.
Η εμπλοκή όχι μόνο γονιών και
εκπαιδευτικών αλλά και μελών της τοπικής κοινότητας, έμμεσα ή άμεσα, είναι
πλέον πολύ σημαντική. Οι δωρεές από τοπικά καταστήματα τροφίμων, ρούχων,
φροντιστήρια, επαγγελματίες αλλά και απλούς ανθρώπους της γειτονιάς είναι
συνεχείς. Αυτό δείχνει ότι έχουμε εδραιωθεί στην περιοχή μας (και όχι μόνο στα
σχολεία μας) σαν μια δράση που έχει σταθερότητα, συνέχεια και συνέπεια[3].
Η δράση μας, σα να έδωσε το σύνθημα και τα σχολειά αποτελούν το κέντρο, σήμερα,
της στήριξης που δίνεται από όλη τη γειτονιά.
Η εξάπλωση της δράσης μας αποτελεί την ηχηρή απάντησή μας στη
συκοφάντηση του κλάδου μας από κυβέρνηση και ΜΜΕ αλλά και την ασπίδα μας απέναντι σε φασιστικές
προκλήσεις, δεδομένου ότι τα γραφεία της Χρυσής Αυγής βρίσκονται σε απόσταση
αναπνοής από τα σχολεία μας.
[1] Δυστυχώς, τα σχέδιά μας για να μεταφερθεί η παράσταση και σε άλλα σχολεία της περιοχής μας από το Σεπτέμβρη, αναβλήθηκαν λόγων της αναστάτωσης των σχολειών μας από τις εγκυκλίους του κ. Αρβανιτόπουλου για το ολοήμερο, αλλά και σοβαρής ασθένειας του συναδέλφου που την ανέβασε.
[2] Η εξήγηση που δώσαμε είναι ότι ψάχνουμε όλοι τρόπους να συνευρεθούμε και να έχουμε μια κοινωνικότητα αφού οι προηγούμενές μας συνήθειες στην κατανάλωση διασκέδασης βυθίστηκαν οριστικά στο κενό που άφησε η σκασμένη φούσκα μιας πλαστής ευμάρειας των προηγούμενων χρόνων, αφήνοντάς μας κλεισμένους στο σπίτι μας, μόνους και αποξενωμένους.
[3] Και είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι αυτή η συνέπεια, η συνέχεια και η σταθερότητα δεν εξασφαλίστηκε από κανένα οργανωτικό μέτρο (αφού αυτή ακριβώς είναι η αδυναμία της λειτουργίας μας) αλλά μόνο από την πρωτοβουλία στη δράση που επιδεικνύουν όλοι.
