Άριστοι και απορριπτέοι

Δημήτρης Αναστασίου

Βλέποντας τα θέματα στην ελληνική PISA για την ΣΤ δημοτικού, η υπόθεση που κάνω είναι ότι είναι κατασκευασμένο να προκαλέσει ένα ΣΟΚ στην κοινή γνώμη (βλ. τίτλοι ΜΜΕ “κάτω από τη βάση”) που θα επιτείνει τη συγκέντρωση στα ιδιωτικά σχολεία, τα πρότυπα και τα πειραματικά που πλέον θα δέχονται παιδιά από την ευρύτερη σχολική περιφέρεια και όχι το σχολείο της γειτονιάς.

Όταν από τα 20 θέματα πολλαπλής επιλογής με 4 επιλογές που καλύπτουν αποκλειστικά την ύλη της 5ης και 6ης δημοτικού, από τα οποία μόνο 2-3 θέματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν εύκολα και τα υπόλοιπα 17 είναι από μέτρια ως δύσκολα, μοιραία η κατανομή θα είναι δικόρυφη όπως περίπου δείχνει το υποθετικό γράφημα με τις δύο κατηγορίες σχολείων.

Το σχολείο των κοινών, περίπου τα 5/6 των δημοσίων σχολείων με ένα μέσο όρο γύρω στο 9 και από την άλλη το 1/6 των “καλών σχολείων” (ιδιωτικά, πρότυπα και τα νέα ευρυζωνικά πειραματικά) με ένα μέσο όρο γύρω στο 16-17, ιδιαίτερα όταν τα σχολεία και μαθητές θα προετοιμάζονται για να δείξουν τη διαφορά τους στη δημόσια αναρτημένη βαθμολογία στο διαδίκτυο.

O συνολικός μέσος όρος των σχολείων πάντως δύσκολα θα ξεπεράσει το 10 όταν στα καλά καθούμενα μια ωραία Πέμπτη οι μαθητές θα παίρνουν ένα διαγωνιστικό τεστ κατάταξης εφόλης της ύλης, με στενό χρονικό περιορισμό και με θέματα προορισμένα να μεγενθύνουν και να εστιάσουν στη διαφορά.

Η διάσπαση του κοινού καλού στα δημόσια σχολεία δεν θα είναι χωρίς συνέπειες που δεν θα αργήσουν να φανούν σε λίγα χρόνια. Το σχολείο είναι δημόσιο αγαθό — δεν είναι πίτσα. Για τα δημόσια αγαθά ένας δρόμος λειτουργίας υπάρχει, όπως έγραφε ο Hirschman (1970), η Φωνή (Voice) δηλ. η δημοκρατία των συμμετεχόντων σε αυτό, οι πολίτες. Η κυβέρνηση της ΝΔ επιδιώκει όμως τον μηχανισμό που διατρέχει την πίτσα και όλα τα ιδιωτικά αγαθά: την Έξοδο (Exit). Την παραίτηση από το κοινό καλό με τη συνολική αναβάθμιση του δημοσίου σχολείου. Μεταχειρίζεται ένα δημόσιο αγαθό σαν εστιατόριο ή πιτσαρία. Δεν σου αρέσει πελάτη το κουτούκι της γειτονιάς, τότε πήγαινε στα εστιατόρια με αστέρια Michelin.

Ο πολίτης μετατρέπεται σε ιδιώτη. Ένας ιδιώτης μπορεί να «βγεί» από τη δημόσια εκπαίδευση των Commons στέλνοντας τα παιδιά του σε ιδιωτικό σχολείο ή στο “καλό” σχολείο με τη βούλα και τα αστέρια Μισελέν, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορεί να βγει από το δημόσιο χώρο, με την έννοια ότι η ζωή του και των παιδιών του θα επηρεαστεί από την ποιότητα της δημόσιας εκπαίδευσης.

Επειδή τα δημόσια σχολεία έχουν μια «διάσταση δημόσιου καλού» (συχνά αποκαλούνται «εξωτερικότητες» από τους οικονομολόγους) έτσι ώστε η απλή παραγωγή και κατανάλωσή τους από άλλους επηρεάζει, αναβαθμίζει ή υποβαθμίζει τις ζωές όλων των μελών της κοινότητας.

Με απλά λόγια όταν κατουράς τα 5/6 των σχολείων θα το βρεις στο “αλάτι” ή στο “πιπέρι” της πολιτικής ζωής, της οικονομικής ζωής αλλά και της γεωπολιτικής τοποθέτησης της χώρας ως σύνολο.