Έφη Μπακογιάννη
Ξεκινώντας οποιαδήποτε εκπαιδευτική πράξη οφείλουμε να έχουμε κατά νου ότι πρέπει να υπάρχει νόημα, διάλογος και φυσικά σύνδεση με την κοινωνική πραγματικότητα ώστε να πλησιάσουμε στη μορφωτική απελευθέρωση των μαθητών μας. Βασική αρχή και προϋπόθεση κατά τον Paulo Freire είναι η κατάργηση της διχοτόμησης μεταξύ διδασκαλίας και μάθησης. Σε αυτή τη βασική αρχή θα έπρεπε να αναστοχαζόμαστε και να διερωτόμαστε οι εκπαιδευτικοί ώστε να θέτουμε το ερώτημα πώς τα παιδιά θα αγαπήσουν αυτό που διδάσκονται, που μαθαίνουν, που ζουν, που πράττουν.
Έτος 2023. Λογοτεχνικό έτος Άλκη Ζέη – Ζωρζ Σαρή.
Η κατάλληλη εφόρμηση για να επιλέξουμε τα βιβλία με τα οποία θα ασχολούμασταν εκείνη τη χρονιά. Ήταν η δεύτερη από τις τρεις χρονιές που βαδίζαμε παρέα με τη συγκεκριμένη τάξη και ομιλούσαμε πια την ίδια γλώσσα. Η τάξη αυτορρυθμιζόταν με τις βασικές αρχές της Θεσμικής Παιδαγωγικής. Το Συμβούλιο τάξης οργάνωνε και προγραμμάτιζε, η Συνέλευση επίλυε συγκρούσεις και το τρίπτυχο Τάξη-Αυλή-Κοινότητα είχε γίνει η έμπνευση και απόλαυση των παιδιών.
Μέσα Οκτώβρη ξεκινά η ανάγνωση ολόκληρου του βιβλίου εντός της τάξης «Τα Γενέθλια» της αγαπημένης Ζωρζ Σαρή, εκδ. Πατάκη. Η ανάγνωση γινόταν εντός της τάξης την ώρα των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων και στο πάρκο της γειτονιάς. Φυσικά, τα παιδιά απαιτούσαν κάθε ώρα να είναι η ώρα του Βιβλίου, όπως χαρακτηριστικά έλεγαν ή τουλάχιστον να αναγιγνώσκουμε όποτε ένιωθαν κόπωση. Τελικά, αποδείχθηκε ότι η ανάγνωση ολόκληρου του βιβλίου λειτούργησε ως κίνητρο για να ολοκληρώνουν τις απαιτήσεις της διδακτέας ύλης καθώς η πλοκή της ιστορίας τους δημιουργούσε αγωνία για τη συνέχεια. Τα παιδιά απολάμβαναν να ακούν, να διαβάζουν, να αγωνιούν με τους ήρωες και να μπαίνουν στο πλαίσιο της εποχής.
Αρχές Νοέμβρη ολοκληρώνονται και οι 245 σελίδες του βιβλίου εντός τάξης και προχωρούμε στην επιλογή των τεσσάρων σκηνών ώστε να δραματοποιηθεί και να ολοκληρωθεί για να στηθεί η σχολική γιορτή της 17η Νοεμβρίου. Στο Συμβούλιο Τάξης τα παιδιά αβίαστα επέλεξαν τα σημαντικότερα γεγονότα της ιστορίας «Των Γενεθλίων» με βασικό κριτήριο να παρουσιάζονται τα Χρόνια της Δικτατορίας και η Εξέγερση των Φοιτητών. Να τιμηθούν οι Αγώνες και οι Πεσόντες όχι με ομοιοκατάληκτα ποιήματα και απαρχαιωμένα θεατρικά της μεταπολίτευσης αλλά με τη δημιουργία ερωτημάτων στα παιδιά από τα παιδιά.
Άλλωστε, η Λογοτεχνία είναι η ερώτηση μείον η απάντηση. Δεν είμαστε οι δάσκαλοι που δίνουμε έτοιμες απαντήσεις αλλά αυτοί που δημιουργούμε τα ερωτήματα
Το Θεατρικό μας!
Η ιστορία «Των Γενεθλίων» διαδραματίζεται στο κέντρο της Αθήνας με πρωταγωνίστρια την οκτάχρονη Άννα, η οποία ονειρεύεται μπαλόνια. Τα μπαλόνια σκάνε. Έχει ξημερώσει 21η Απριλίου 1967. Τα γενέθλια δεν θα εορταστούν. (Σκηνή 1η) Τα παιδιά επέλεξαν να ντυθούν κάποιοι στρατιωτικοί που με τις αρβύλες έσκαγαν τα κόκκινα μπαλόνια των γενεθλίων και από ένα τρανζίστορ ακουγόταν το ηχητικό της κήρυξης της δικτατορίας και οι απαγορεύσεις.
Η Άννα αν και πολλές φορές απογοητεύεται θα μεγαλώσει με ιδανικό το νονό της, τον καθηγητή, που της μαθαίνει με τις πράξεις του τι πάει να πει ελευθερία. (Σκηνή 2η) Ο καθηγητής, αν και αναφέρεται με ψευδώνυμο, είναι ο Δημήτρης Μαρωνίτης, καθηγητής φιλολογίας, κριτικός λογοτεχνίας και δοκιμιογράφος, ο οποίος συνελήφθη την ώρα του μαθήματος εντός Πανεπιστημίου, φυλακίστηκε και βασανίστηκε. Τα παιδιά επέλεξαν σ’ αυτή τη σκηνή να διαβαστεί αυτούσιος ο λόγος που απηύθυνε στους φοιτητές του, όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο. Ακολουθεί η σύλληψη. Ο υπότιτλος της δεύτερης αυτής σκηνής ήταν Λογοκρισία.
Οικογενειακοί φίλοι θα βρεθούν στα μπουντρούμια του ΕΑΤ-ΕΣΑ και στο κολαστήριο της Γυάρου. (Σκηνή 3η) Τα παιδιά επέλεξαν να διαβάσουν αποσπάσματα από τα κρυφά γράμματα και σημειώματα από τα κελιά και τα ξερονήσια. Ο υπότιτλος που έδωσαν Αντίσταση!
Ξημερώνει 17 Νοέμβρη τα παιδιά της ιστορίας όπως και της παράστασης πετούν τρικάκια και βάφουν συνθήματα. (Σκηνή 4η) Η αφηγήτρια διηγείται ότι ο Παύλος γύρισε στις 5 το πρωί. Δεν ήταν πληγωμένος. Η σκηνή ολοκληρώνεται με την είδηση που συγκλόνισε τα παιδιά «Σκοτώθηκε ο Μάνος. Ξημέρωνε 17 του Νοέμβρη.»
Η σχολική γιορτή μπορεί να ολοκληρώθηκε αλλά τα παιδιά εναγωνίως ζητούσαν τη συνέχεια. Οπότε δεν σταματήσαμε! Ακολούθησε η έξοδος στην Κοινότητα για να βρούμε το σπίτι της αγαπημένης συγγραφέως, το οποίο ήταν μόλις τρία λεπτά με τα πόδια από το σχολείο. Αξιοποιήσαμε τις αρχιτεκτονικές γνώσεις γονιών και πραγματοποιήσαμε τις περιγραφές κτιρίων που απαιτούνται στο πρόγραμμα σπουδών της Ε’ τάξης. Ήταν το έναυσμα για να συνεχίσουμε την αναζήτηση της ιστορίας της γειτονιάς μας. Προσφυγικά Αλεξάνδρας, Φυλακές Αβέρωφ, γήπεδο Παναθηναϊκού, Πύργος Αθηνών, Κατοικίες ποιητών, πρώην Πρωθυπουργών και το σπίτι του σπουδαίου καραγκιοζοπαίχτη Αντώνη Μόλλα. Πληθώρα εγχειριδίων και πηγών. Ξεχωρίσαμε ένα κόμικ ιστορικό με τίτλο “Τα αμπελοκηπιώτικα της Αθήνας” του Θανάση Πέτρου από τις εκδόσεις Grafic Novel.
Θα ακολουθήσουν και άλλα αναγνώσματα από τις δύο αγαπημένες συγγραφείς. Θα αναφερθώ εδώ μόνο στον κύκλο ανάγνωσης της Ζωρζ Σαρή. Την επόμενη σχολική χρονιά μέχρι την 28η Οκτωβρίου είχαμε ολοκληρώσει «Την Κόκκινη Κλωστή Δεμένη» και «Τους Νικητές», τα οποία ανήκουν σε τριλογία μαζί με «Τα Γενέθλια».
Στο διάστημα αυτό δεχόμαστε και τον λυσσαλέο πόλεμο για την αξιολόγησή μας και την επίδοση των πειθαρχικών μας διώξεων. Εκείνο το διάστημα πραγματοποιείται μια «Γιορτή για το Δημόσιο Σχολείο» από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του 26ου Δημοτικού Σχολείου της Αθήνας που βρίσκεται στη Φωκίωνος Νέγρη. Είναι το σχολείο, το οποίο βομβαρδίστηκε από τους Ναζί στην περίοδο της Κατοχής, την ώρα του συσσιτίου και η Ζωρζ τραυματίστηκε άσχημα καθώς περίμενε στην ουρά μαζί με την παρέα της. Τα παιδιά είχαν συγκλονιστεί με αυτό το γεγονός και έγραψαν ένα συλλογικό γράμμα στους μαθητές του 26ου για να τους εκκινήσουν να ψάξουν την ιστορία του σχολείου τους. Το γράμμα τους διαβάστηκε από τη ραδιοφωνική εκπομπή των Θρανίων της Άνοιξης και το γράμμα τους δημοσιεύτηκε στη διασχολική εφημερίδα Κοκκινολαίμης.
Αντί επιλόγου, θα καταθέσω ότι μπορεί η επιστήμη να εμπλουτίζει το νου, η λογοτεχνία εμπλουτίζει ολόκληρη την προσωπικότητα. Φτωχά τα λόγια γι’ αυτούς τους μαθητές, μαθήτριες και γονείς που σε όλο αυτό το μαγικό και δύσκολο πολλές φορές ταξίδι έδωσαν νόημα και κουράγιο στον αγώνα και στις πειθαρχικές μας διώξεις! Εδώ θα είμαστε για άλλα τόσα αναγνώσματα και αγώνες για το Δημόσιο Σχολείο!
