Συντροφικότητα σε χαλεπούς καιρούς

Μαρία Τσόγκα

Δουλεύοντας χρόνια στα σχολεία, αρκετοί από εμάς, όσοι σταθήκαμε τυχεροί να δουλεύουμε με καθεστώς μονιμότητας, δημιουργήσαμε σχολεία που είχαν ένα ξεχωριστό στίγμα στο χώρο της εκπαίδευσης και στα πλαίσια της κοινότητας τους γεννήθηκαν κι αναπτύχθηκαν πρωτοποριακές μέθοδοι και πρακτικές.

Σχολεία που λειτουργούσαν σαν «εκπαιδευτικές κολεκτίβες» και είχαν όραμα και κουλτούρα  .

Που οι έννοιες αλληλεγγύη, ισότητα, σεβασμός, αλληλοβοήθεια, συνεργασία, αποδοχή του διαφορετικού, στήριξη κάθε ευάλωτου έπαιρναν σάρκα και οστά.

Σχολεία που δε λειτουργούσαν με το άγχος της ύλης και του ωρολογίου προγράμματος.

Τα σχολεία αυτά στηρίζονταν στις ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονταν ανάμεσα στο εκπαιδευτικό προσωπικό.

Ήταν σχέσεις αγάπης, αλληλοσεβασμού και εκτίμησης που σφυρηλατούνταν μέσα από την κοινή αγωνία και προσπάθεια να στηρίξουν το δημόσιο σχολείο και τους μαθητές τους δίνοντας όλα τα εφόδια που θα τους βοηθούσαν να φτάσουν όπου μπορούσε ο καθένας.

Ήταν σχέσεις αλληλεπίδρασης όπου ο ένας συνέχιζε εκεί που σταματούσε ο άλλος κι όλοι λειτουργούσαν συμπληρωματικά.

Ήταν σχέσεις συναδελφικότητας κι αγάπης που σαν κύματα έφταναν στους μαθητές και στους γονείς τους κι όλοι μαζί έπαυαν πια να κοιτάνε ο καθένας το κλαδί του κι άρχιζαν να βλέπουν το δάσος…

Ήταν σχολεία που ανέπνεαν τον αέρα της ελευθερίας και της δημιουργικότητας …που οι σχολικές γιορτές δε μύριζαν ναφθαλίνη, αλλά  μοσχοβολούσσν νέες ιδέες σφιχταγκαλιασμένες με ποίηση, μουσική, θέατρο…

Αυτά τα σχολεία που οι σύλλογοι διδασκόντων λειτουργούσαν με δημοκρατικές διαδικασίες και συναποφάσιζαν για όλα τα ζητήματα, προωθούσαν ριζοσπαστικές ιδέες και έβαλαν τα θεμέλια ,ώστε ένα σχολείο δημοκρατικό, προοδευτικό κι ανοιχτό στην κοινότητα να μην αποτελεί ουτοπία, αλλά υπαρκτό φαινόμενο.

Και ως τέτοιο να μπορεί να αποτελεί παράδειγμα και για άλλες σχολικές μονάδες και για άλλους εκπαιδευτικούς.

Στα πλαίσια τέτοιων σχολείων η έννοια της συντροφικότητας έπαιρνε τις διαστάσεις που θα περίμενε κανείς ανάμεσα σε ανθρώπους που υπηρετούν κοινά οράματα με ισάξιους ρόλους.

Μια συντροφικότητα που κυριαρχούσε στην ατμόσφαιρα και την αντιλαμβάνονταν κανείς εύκολα μπαίνοντας σε ένα τέτοιο σχολείο.

Οι ανοιχτές πόρτες που σου επέτρεπαν να δεις τι γίνεται στην τάξη, οι ζωγραφισμένοι τοίχοι από τα ίδια τα παιδιά, τα χρωματιστά σημαιάκια στους διαδρόμους, η μουσική υπόκρουση την ώρα του μαθήματος και στα διαλείμματα, οι χαρούμενες φωνές των παιδιών, τα χειροκροτήματα προς τους συμμαθητές τους κάθε φορά που κάποιος έκανε απλά ανάγνωση, τα σκόρπια πινέλα και οι τέμπερες στις αυτοσχέδιες παλέτες, τα κεσεδάκια με τις φακές και τα φασόλια, οι λαχανόκηποι, τα κουκλοθέατρα, τα αυτοσχέδια βεστιάρια, οι δανειστικές βιβλιοθήκες, οι θεατρικές παραστάσεις, τα συμβούλια τάξης, η έκδοση εφημερίδας, οι προβολές κινηματογραφικών ταινιών…

Δίπλα σε όλα αυτά τα συστατικά μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας που εμφορείται από αγάπη και βασίζεται στη συντροφικότητα μπαίνει ένα τεράστιο ερωτηματικό.

Ερωτηματικό για τις σχέσεις που θα προκύψουν από δω και στο εξής μέσα στο ανταγωνιστικό πλαίσιο που καλούνται να λειτουργήσουν τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές.

Ερωτηματικό που προκύπτει από την επανεμφάνιση του επιθεωρητισμού, την καλλιέργεια του φόβου και της ανασφάλειας…

Ερωτηματικό που θα σφραγίζει τις επιδόσεις των μαθητών στις κάθε λογής εξετάσεις που θα θεσπιστούν ως ταξικά εμπόδια στην πρόοδο τους.

Ερωτηματικό που θα μπολιάσει το σχολείο με την επιχειρηματικότητα, όταν οι διευθυντές θα αναζητούν χορηγούς και θα επιλέγουν μαθητές…

Ερωτηματικό όταν οι γονείς θα φαντασιώνονται ότι θα μπορούν να επιλέγουν ελεύθερα το «καλύτερο»  σχολείο για το δικό τους παιδί…

Ερωτηματικά που όλα μαζί θα πληγώσουν αυτό που με κόπο  τόσα χρόνια μέσα σε αντίξοες συνθήκες μπορέσαμε να καλλιεργήσουμε.

Οι συνθήκες αλλάζουν προς το χειρότερο και η συναδελφικότητα, η συντροφικότητα, η αλληλεγγύη δεν είναι συμβατές στη νέα εποχή που ξημερώνει στο χώρο της εκπαίδευσης.