«Δεν πρέπει να κοιτάμε μόνο ποσοστά και βαθμολογίες»
Η Christiane Kaess συζητά με τον πρόεδρο του Συνδικάτου Εκπαιδευτικών Γερμανίας Josef Kraus.
Μετάφραση: Δημήτρης Τσουκάλης
[Ο Γιόζεφ Κράους πρόεδρος του συνδικάτου εκπαιδευτικών Γερμανίας ασκεί κριτική στο διαγωνισμό Pisa και τη σύγκριση με τις ασιατικές χώρες που κατατάσσονται στις πρώτες θέσεις. Το σχολείο πρέπει να είναι κοπιαστικό, μας λέει, αλλά δεν θέλω σχολείο «κάτεργο».]
Kaess: Κύριε Κράους χαρήκατε με τα σχετικά καλά αποτελέσματα;
Kraus: Χάρηκα ιδιαίτερα για τα σχολεία στη Γερμανία και περισσότερο φυσικά για τους μαθητές και τους δασκάλους, οι οποίοι τα τελευταία 12 χρόνια εμφανίζονταν ως μειονεκτούντες. Κάτι που πλέον δεν ήταν ανεκτό για τα 42.000 σχολεία και τα 11 εκατομμύρια μαθητών.
Kaess: Τα αποτελέσματα ήταν όμως αρνητικά το 2000.
Kraus: Εντάξει. Τα υπολογίζαμε λάθος αλλά και τα συζητούσαμε και λάθος. Πάντοτε βρισκόμαστε στη μεσαία κατηγορία. Το ότι αλλάζει πλέον η εικόνα είναι καλό. Τώρα αν το αποτέλεσμα σημαίνει καλύτερη παιδαγωγική και καλύτερη εκπαιδευτική πολιτική, θα μου επιτρέψετε να αμφιβάλλω λίγο. Κάθε φορά είναι και διαφορετικές χώρες που παίρνουν μέρος στο διαγωνισμό.
Kaess: Τότε θα ήθελα να ρωτήσω κάπως διαφορετικά. Ήταν αναμενόμενο ότι η Γερμανία με όλη αυτή την πρόοδο να βρίσκεται , απλώς, το τονίζω, στην πάνω πλευρά του πίνακα.
Kraus: Βλέποντας τον πίνακα, τον οποίο μόλις πριν μια ώρα πήρα στα χέρια μου, θα δούμε ότι στις πέντε έξι πρώτες θέσεις κατατάσσονται ασιατικές χώρες. Μ’ αυτές τις χώρες δεν θα ‘πρεπε να συγκρινόμαστε.
Kaess: Για ποιο λόγο;
Kraus: Υπάρχουν, νομίζω, δυόμιση λόγοι, για τους οποίους τα πήγαν τόσο καλά. Κατ` αρχάς διότι σ` αυτές τις χώρες έχουν μιαν άλλη αντίληψη για τη Γνώση, την Εκπαίδευση και το σχολείο. Το δεύτερο είναι ότι εκεί το σχολείο μοιάζει περισσότερο με στρατόπεδο . Τέτοιο σχολείο στην Κεντρική Ευρώπη, στη Γερμανία αλλά και σ` ολόκληρο το δυτικό κόσμο δεν το θέλουμε.
Kaess: Κι εσείς λέτε ότι δεν θέλουμε τέτοια πορεία;
Kraus: Δεν πρέπει να ακολουθήσουμε αυτή την πορεία. Εμείς, βέβαια, μάλλον, έχουμε στρέψει το εκκρεμές στην αντίθετη κατεύθυνση, κατά την αντίληψη «Το σχολείο πρέπει να είναι ευχάριστο». Νομίζω ότι υπάρχει και ενδιάμεση πορεία. Το σχολείο μπορεί να είναι κοπιαστικό, πρέπει να είναι κοπιαστικό, αλλά, παρακαλώ, όχι κάτεργο.
Kaess: Τι είναι τελικά η Εκπαίδευση για σας πέρα από διαγωνισμούς;
Kraus: Ο Pisa διαχειρίζεται μόνο ένα μικρό τμήμα από αυτό που ονομάζουμε εκπαίδευση. Για παράδειγμα δεν ασχολείται καθόλου με τη γνώση των ξένων γλωσσών, τις γνώσεις στη λογοτεχνία. Δεν ασχολείται καθόλου με πολιτικές, οικονομικές και ιστορικές θεμελιώδεις γνώσεις. Δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για τα θεολογικά-ηθικά ζητήματα. Καθόλου επίσης δεν ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση στην αισθητική αγωγή ή τη μουσική.
Kaess: Μήπως ο Pisa τελικά «βλέπει» πολύ προς την Αγορά.
Kraus: Ακριβώς. Κοιτάει μόνο προς την Αγορά. Και το ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι οι ανώτεροι διαχειριστές και υπεύθυνοι για το Τεστ-Pisa είναι ένας οικονομικός οργανισμός, ο ΟΟΣΑ. Τελικά, στην ουσία , ο ΟΟΣΑ ορίζει τι θα διδάσκει το σχολείο και τι θα εξετάζει. Οι Κινέζοι, σε τέτοιες περιπτώσεις, μιλούν για την κανονιστική επίδραση της εμπειρίας. Δυστυχώς έχουμε κι εμείς σ’ ένα βαθμό προσανατολιστεί προς αυτή την κατεύθυνση σύμφωνα με την Kompetenzenpädagogik (Παιδαγωγική που συμβάλλει στην ανάπτυξη των ικανοτήτων ) εξετάζεται ότι μπορεί να μετρηθεί και ότι είναι χρήσιμο. Αυτό, για μένα, περιορίζει ασφυκτικά την Εκπαίδευση. Έχουμε μια παράδοση δεκαετιών, αιώνων θα ‘λεγα, στην γενική Εκπαίδευση και την Αγωγή και νομίζω ότι δεν τα έχουμε πάει καθόλου άσχημα.
Kaess: Κύριε Κράους ας ξαναδούμε πάλι το αποτέλεσμα. Έχετε κάποια εξήγηση για τη βελτίωση σε σχέση με το 2000 και τα προηγούμενα χρόνια.
Kraus: Η πιο απλή εξήγηση ότι οι μαθητές μας είναι πιο εξοικειωμένοι με αυτό το είδος των ασκήσεων στην κατανόηση κειμένου, στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Το 2000 δεν υπήρχε αυτή η εξοικείωση.
Kaess: Τι έχει αλλάξει;
Kraus: Τι έχει αλλάξει; Έχει κάποια σχέση με την εξοικείωση με τα Τεστ και την προετοιμασία. Μετά το 2000, εκτός από το διαγωνισμό της Pisa, εφαρμόστηκαν σε μεγάλη κλίμακα, σε όλες τις ηλικίες, ανάλογα τεστ με πρότυπο αυτά της Pisa. Τελικά, μάλλον, το έχουμε παρακάνει με τα Τεστ. Θα ευχόμουν να…
Kaess: Δεν μπορεί να οφείλεται μόνο στα Τεστ. Θα μπορεί να γίνει κι αλλιώς.
Kraus: Δεν νομίζω ότι μπορεί να γίνει κι αλλιώς. Η παρουσίαση του θέματος είναι ένα άλλο θέμα. Πολλά από τα γερμανικά Τεστ είναι προσανατολισμένα στη φιλοσοφία των Τεστ της Pisa. Όταν τα γερμανικά Τεστ κατανόησης της γλώσσας, είναι στη λογική των ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής ή σε ερωτήσεις συμπλήρωσης κενού, αυτό, κατά την άποψή μου, περιορίζει πολύ τη δυνατότητα πραγματικής αξιολόγησης των γνώσεων, των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων των μαθητών στη γλώσσα.
Kaess: Παρατηρείται μια διαφοροποίηση στα αποτελέσματα μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στις Φυσικές Επιστήμες. Χρειάζονται τα κορίτσια κάποια ενίσχυση;
Kraus: Πιστεύω ότι τα πρότυπα παίζουν ρόλο και νομίζω ότι τα πράγματα για την επόμενη γενιά μαθητών θα είναι καλύτερα. Ήδη το 50% και σε κάποια σχολεία το 60% των εκπαιδευτικών στα Μαθηματικά και στη Φυσική είναι γυναίκες. Αυτό πιστεύουμε ότι θα λειτουργήσει θετικά προς την κατεύθυνση να ενδιαφερθούν περισσότερο τα κορίτσια για τα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες. Αλλά αν θέλετε υπάρχει, φυσικά, και μια ισορροπία. Τα κορίτσια τα καταφέρνουν καλύτερα στα γλωσσικά τεστ και στις ξένες γλώσσες. Πάντα θα υπάρχουν διαφοροποιήσεις είτε από τη μία είτε από την άλλη πλευρά. Δεν θα ‘θελα τώρα να μπω σε θέματα γενετικής, τα οποία εξάλλου δεν είναι και ξεκάθαρα. Νομίζω ότι περισσότερο έχει κάποια σχέση με την παράδοση και τα πρότυπα.
Kaess: Φαίνεται ότι τα παιδιά που προέρχονται από χαμηλό εκπαιδευτικό περιβάλλον έχουν λιγότερες ευκαιρίες, έστω κι αν διαπιστώνεται ότι υπάρχει μια βελτίωση. Είχατε την άποψη ότι το γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι πιο ανοιχτό απ όσο νομίζουμε. Έχετε διαψευστεί;
Kraus: Καθόλου δεν έχω διαψευστεί. Ο Pisa εξετάζει 15χρονους και για τους 15χρονους η εκπαιδευτική πορεία δεν έχει κλείσει. Όταν ο Pisa καταλήγει σε συμπεράσματα για παράδειγμα από το ποσοστό των μαθητών που φοιτούν στο Gymnasium (το σχολείο στο οποίο φοιτούν οι καλύτεροι μαθητές, ανάλογα με τη βαθμολογία και εξασφαλίζει τη φοίτηση στα πανεπιστήμια) σε σχέση με την κοινωνική τους προέλευση αυτό είναι μόνο μια φωτογραφία της στιγμή. Για του 20χρονους ή 22χρονους το 40% με 50% εκείνων που έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν δεν προέρχεται από το Gymnasium. Μεταξύ αυτών είναι πολλοί έφηβοι και νέοι από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Είναι ένα τεχνούργημα, λένε οι ειδικοί, όταν με βάση τα τεστ για 15χρονους βγαίνουν τέτοια συμπεράσματα. Στη Γερμανία υπάρχει μια κάθετη διαπερατότητα προς τα πάνω, η οποία επίσης είναι μια κοινωνική διαπερατότητα. Ο Pisa δεν λέει τίποτε, δεν μπορεί τίποτε να πει, για το λόγο ότι αυτοί που εξετάζονται είναι οι 15χρονοι .