Παιδαγωγική εν μέσω πανικού (‘Panic-gogy’): Τηλεκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού

ANYA KAMENETZ

https://www.npr.org/2020/03/19/817885991/panic-gogy-teaching-online-classes-during-the-coronavirus-pandemic

Πρόλογος: Αδριανή Προκόπη

Μετάφραση: Φώτης Μαντζώρος, Αδριανή Προκόπη

Έχω κάνει εγγραφή στο ΠΣΔ, αλλά τώρα που προσπαθώ να ξαναμπώ δεν δέχεται τα στοιχεία μου…

Μου βγάζει συνέχεια σφάλμα σύνδεσης…

Με πετάει έξω το σύστημα όλη την ώρα…

Οι μαθητές μου δεν μπορούν να μπουν στο ΠΣΔ…

Κάνω ανάκτηση κωδικών και μου ζητάει φαξ…

Μου τηλεφώνησε κλαίγοντας μια μητέρα και μου είπε ότι δεν έχουν υπολογιστή ούτε σύνδεση στο διαδίκτυο στο σπίτι…

Όλα αυτά είναι ένα μικρό μόνο δείγμα των ερωτημάτων χιλιάδων εκπαιδευτικών και γονιών σχετικά με την εγγραφή τους στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο και για τις πλατφόρμες ασύγχρονης εκπαίδευσης που προτείνει το Υπουργείο Παιδείας. Όσες και όσοι εισήλθαν στις πλατφόρμες και ανέβασαν υλικό, το κατάφεραν κυρίως μεταμεσονύχτιες ώρες και μετά από πολύ κόπο με πολύ άγχος και έντονο εκνευρισμό.

Οι μέρες που ζούμε είναι πρωτόγνωρες. Το άγχος που βιώνουμε όλες και όλοι, αλλά και ο φόβος για το μέλλον χτυπάει στο πιο βαθύ στοιχείο της ύπαρξής μας. Ο εγκλεισμός και η κοινωνική απομόνωση εντείνονται από τις εικόνες τρόμου που μεταδίδονται χωρίς όριο από τα ΜΜΕ. Το κράτος και τα ΜΜΕ ανάγουν την ατομική ευθύνη ως το μοναδικό μέτρο μείωσης της διασποράς του ιού, ενώ αποσιωπούν τις καίριες και ζωτικής σημασίας ευθύνες του ίδιου του κράτους για την ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας. Ενώ το μεγαλύτερο κομμάτι των πολιτών έχει συμμορφωθεί με τις ανάγκες που επιτάσσουν οι μέρες, η στοχοποίηση όσων βγαίνουν για μια βόλτα, τηρώντας όλα τα μέτρα, συνεχίζεται σχεδόν αμείωτη.

Μέσα στα σπίτια η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και πολλές φορές απελπιστική. Οι γονείς παλεύουν να πείσουν μικρά και μεγάλα παιδιά ότι πρέπει να μένουν σπίτι, μακριά από φίλους και δραστηριότητες. Ταυτόχρονα οι περισσότεροι εργαζόμενοι αναρωτιούνται και αγωνιούν αν θα έχουν δουλειά την επόμενη μέρα. Ποιες ανάγκες θα πρωτοκαλύψουν με το επίδομα των 800 ευρώ για 1.5 μήνα; Και, όταν έρθει η ώρα για να αρθούν τα μέτρα, πώς θα τα βγάλουν πέρα με την εκ περιτροπής εργασία, άρα και με μισό μισθό; Το σπίτι δεν είναι πάντα ένα καταφύγιο από τις δυσκολίες τις καθημερινότητας. Υπάρχουν πολλές γυναίκες και παιδιά θύματα οικογενειακής βίας, που το σύνθημα «μένουμε σπίτι» απειλεί τη σωματική τους ακεραιότητα.

Τα πιο σημαντικά και αγωνιώδη ερωτήματα, όμως, κινούνται γύρω από την υγεία. Αν αρρωστήσω, τι πρέπει να κάνω; Πότε πρέπει να πάω νοσοκομείο; Αν αρρωστήσουν τα παιδιά μου, ποιος θα τα προσέξει;

Όλα αυτές οι αγωνίες και οι φόβοι υπάρχουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σε όλα τα σπίτια. Σε αυτή τη συγκυρία οι εκπαιδευτικοί έχουν να σκεφτούν και τις μαθήτριες και τους μαθητές τους. Πώς ζουν, πώς περνάνε τις μέρες τους, πώς νιώθουν, τι μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν; Οι εκπαιδευτικοί δεν υποχρεωνόμαστε από κανένα Υπουργείο να νοιαστούμε για τις μαθήτριες και τους μαθητές μας. Προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για τα παιδιά, κυρίως λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ψυχολογικές συνθήκες που έχουν να αντιμετωπίσουν. Η ύλη και τα μαθήματα περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Το ενδιαφέρον, η επικοινωνία, η στήριξη και η συμπαράσταση είναι αυτά που έχουν περισσότερο ανάγκη τα παιδιά σε αυτή τη φάση. Καμία οδηγία, πλατφόρμα ή μέθοδος δεν θα είναι αποτελεσματική αν δεν λαμβάνει υπόψη της το σύνολο των παιδιών μίας τάξης. Καμία άνωθεν πίεση δεν είναι αναγκαία και απαραίτητη σε αυτή τη συγκυρία. Αυτό που χρειάζεται είναι στήριξη προς τους εκπαιδευτικούς να κάνουν αυτό που ξέρουν καλύτερα: να βρίσκονται δίπλα στις μαθήτριες και τους μαθητές τους με όποιο τρόπο θεωρούν καλύτερο. Η εμμονή σε συστήματα τεχνολογικά ανεπαρκή ή ακατάλληλα για μια σειρά από μαθητές λόγω έλλειψης του απαραίτητου εξοπλισμού εντείνει το άγχος, τη ματαίωση και την απογοήτευση σε εκπαιδευτικούς και παιδιά.

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε σε μία αμερικάνικη ιστοσελίδα και αναπτύσσει το θέμα της τηλεκπαίδευσης στα κολλέγια. Είναι εμφανές ότι οι ανάγκες και οι αγωνίες εκπαιδευτικών και μαθητών είναι κοινές σε όλον τον κόσμο.

Καθώς κολλέγια σε όλη τη χώρα αναγκάζονται, σχεδόν απροειδοποίητα, να στραφούν στο διαδίκτυο, πλήθος προβλημάτων προκύπτουν: από προβλήματα τους φορητούς υπολογιστές και την πρόσβαση στο διαδίκτυο μέχρι θέματα ψυχικής υγείας και οικονομικής χρηματοδότησης.

Οι ειδικοί της ψηφιακής μάθησης δίνουν μια αναπάντεχη συμβουλή: κάντε λιγότερα.

«Σας Παρακαλώ Μην Τα Καταφέρετε Να Βάλετε Τα Μαθήματά Σας Στο Διαδίκτυο» είναι ο τίτλος μιας δημοφιλούς δημοσίευσης στο blog της Rebecca Barrett-Fox, επίκουρης καθηγήτριας κοινωνιολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Arkansas. Επισημαίνει: «η τάξη σας δεν είναι η πρώτη προτεραιότητα της ζωής των μαθητών σας, ούτε της δικής σας αυτή τη στιγμή». Προτείνει να μην απαιτείται από τους μαθητές να εμφανίζονται στο διαδίκτυο κάποια συγκεκριμένη στιγμή και να γίνονται όλες οι εξετάσεις με ανοιχτά βιβλία και με ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Ο Luke Waltzer, διευθυντής του Κέντρου Διδασκαλίας και Μάθησης στο Μεταπτυχιακό Κέντρο του City University της Nέας Yόρκης, παρουσίασε τις κατευθυντήριες γραμμές του για τη μετάβαση σε ένα «ελάχιστο βιώσιμο μάθημα» σε ένα μόνο Tweet:

Ελάχιστος βιώσιμος (μεταβατικός) κύκλος μαθημάτων, εάν το τμήμα σας (στο Πανεπιστήμιο) σας επιτρέπει:

  • στείλτε στους φοιτητές μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με ξεκάθαρες, μορφοποιημένες με κουκίδες λίστες με πράγματα που πρέπει να κάνουν και τις πηγές
  • συμπεριλάβετε ώρες κατά τις οποίες μπορείτε να σας καλέσουν ή να επικοινωνήσετε με κάποιο άλλο τρόπο
  • προτείνετε σημεία αναφοράς, αλλά να μην τα απαιτείτε
  • συλλέξτε εργασίες μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αποθηκεύστε τες σε φακέλους

Κάποια κολέγια όπως τα Duke, Smith, MIT, Georgetown and Grinnell αρχίζουν να προσφέρουν στους φοιτητές την επιλογή να περάσουν/αποτύχουν τα εαρινά τους μαθήματα, δεδομένων των περιστάσεων.

Σε μια εποχή εικονικών αιθουσών διδασκαλίας και προγραμμάτων αυτοματοποιημένης διδασκαλίας με τεχνητή νοημοσύνη, γιατί οι ειδικοί στην ψηφιακή διδασκαλία ζητούν από τους καθηγητές να κρατήσουν τα πράγματα απλά;

 «Όλοι έχουν φρικάρει», λέει ο Sean Michael Morris. Διδάσκει στη Σχολή Εκπαίδευσης και Ανθρώπινης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, στο Ντένβερ, και είναι ο διευθυντής του Ψηφιακού Παιδαγωγικού Εργαστηρίου, ενός οργανισμού που επικεντρώνεται στην ψηφιακή μάθηση, την τεχνολογία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο Sean Michael Morris λέει ότι σε αυτή την πρωτοφανή εποχή: «Το να αναγνωρίζουμε ότι είμαστε και άνθρωποι και ότι πρέπει να ανταπεξέλθουμε μαζί σε όλο αυτό  είναι απίστευτα σημαντικό. Η ιδέα και μόνο ότι μπορείς απλά να μεταφέρεις αυτό που κάνεις σε μια τάξη σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον έχει τα δικά της προβλήματα. Η προσπάθεια να γίνει αυτό εν μέσω πανδημίας αποτελεί ένα εντελώς διαφορετικό πρόβλημα».

Ο Morris και άλλοι συνάδελφοι έχουν ένα όνομα για το τι κάνουν αυτή τη στιγμή: «Παιδαγωγική εν μέσω πανικού» (Panic-gogy, από το panic/πανικός και το [peda]-gogy/αγωγή-παιδαγωγική).

Η «παιδαγωγική εν μέσω πανικού» σημαίνει, μεταξύ άλλων, κατανόηση των πραγματικών συνθηκών των φοιτητών. Μερικοί έχουν μόνο smartphones. Ορισμένοι έχουν οικογενειακές ευθύνες. Κάποιοι έχουν αναγκαστεί να επιστρέψουν στα μέρη καταγωγής τους (σ.τ.μ. λόγω του κλεισίματος των εστιών) και πρέπει να βρουν σπίτι να μείνουν, να βρουν ξανά δουλειά και να αποκτήσουν ξανά ασφάλεια υγείας. Οι καθηγητές μπορεί να αισθάνονται ότι η απλούστερη επιλογή θα ήταν η μετάβαση των μαθημάτων σε ομαδική συνομιλία μέσω βίντεο, αλλά για όλους αυτούς τους πρακτικούς λόγους «δεν είναι πραγματικά ρεαλιστικό να νομίζει κανείς ότι οι φοιτητές μπορούν απλά να εμφανίζονται και να αρχίζουν να παρακολουθούν μαθήματα ταυτόχρονα κάθε μέρα σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον», λέει ο Morris.

Ο Morris προτείνει επίσης οι καθηγητές να μη βασίζονται αποκλειστικά στο επίσημο λογισμικό του Πανεπιστημίου, γνωστό ως σύστημα διαχείρισης της μάθησης (LMS), αλλά να καθιστούν τους εαυτούς τους προσβάσιμους με όσο το δυνατόν περισσότερα μέσα, διασφαλίζοντας παράλληλα την ιδιωτικότητα: Facebook, Twitter, email, ομάδα WhatsApp. Και να βεβαιώνονται ότι οι φοιτητές έχουν την ευκαιρία να συνδεθούν και μεταξύ τους.

Προτείνει επίσης οι καθηγητές να φροντίσουν να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα για όλα τα είδη βοήθειας που προσφέρουν τα πανεπιστήμια και οι κοινότητες: από παροχή συμβουλών έως και έκτακτα δάνεια και άλλη οικονομική βοήθεια.

Η Robin DeRosa, διευθύντρια της «Συνεργασίας για την Ανοικτή Μάθηση και Διδασκαλία» στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Plymouth στο New Hampshire, λέει: «νομίζω ότι κατ’ αρχάς δεν φτιάχνουμε διαδικτυακά μαθήματα ούτε μετατρέπουμε τα δια ζώσης μαθήματα σε προγράμματα διαδικτυακής εκμάθησης. Aυτό που πραγματικά κάνουμε είναι να προσπαθούμε να νοιαζόμαστε τους φοιτητές μας και να προσπαθούμε να οικοδομήσουμε μια κοινότητα που θα είναι σε θέση να συνεργαστεί για να ξεπεράσει τις μαθησιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε».

Η DeRosa επισημαίνει ότι η δημιουργία μιας εξαιρετικής διαδικτυακής σειράς μαθημάτων μπορεί να απαιτήσει και ένα έτος ανάπτυξης με συνεργασία μεταξύ ατόμων με διαφορετικές δεξιότητες.

«Εάν λοιπόν πιστεύουμε ότι σε τρεις με πέντε ημέρες θα κάνουμε κάποιες τροποποιήσεις στο μάθημά μας και έτσι θα δημιουργήσουμε μια εκπληκτική διαδικτυακή πλατφόρμα, αυτό είναι μάλλον απίθανο να συμβεί», λέει.

Η DeRosa προτείνει να ζητήσουμε από τους φοιτητές τις δικές τους προτάσεις για τους καλύτερους τρόπους για να διατηρήσουμε επαφή.

«Η ιδέα εδώ είναι να βοηθήσουμε τους φοιτητές μας να νιώσουν ότι έχουν συμπεριληφθεί στη διαδικασία του επανασχεδιασμού της εκπαίδευσης για μια δύσκολη περίοδο».

Η DeRosa προτείνει επίσης οι καθηγητές να εντάξουν το COVID-19 στο πρόγραμμα σπουδών.

«Ό,τι κι αν διδάσκετε, νομίζω ότι αξίζει να αναρωτηθείτε πώς το επιστημονικό σας πεδίο επηρεάζεται από την κρίση δημόσιας υγείας και πώς θα μπορούσε να συνεισφέρει τώρα για να βοηθήσει τους ανθρώπους στις κοινότητές τους».

Παρόλο που μερικές φορές η προσοχή μπορεί να επικεντρώνεται στην τεχνολογία, τα εργαλεία και την εφοδιαστική, ο Morris, από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Ντένβερ, λέει ότι αυτό που πραγματικά απαιτείται από τους καθηγητές αυτή τη στιγμή είναι η συμπόνια.

«Η πραγματική ικανότητα που απαιτεί η παιδαγωγική εν μέσω πανικού είναι ένα είδος κριτικής συμπόνιας, εάν θέλετε, η ικανότητα να εξετάσουμε την κατάσταση όπως ακριβώς είναι πραγματικά. Κατανοήστε τι είναι αυτό που συμβαίνει, βρείτε πώς μπορείτε να λειτουργήσετε μέσα σε αυτό και πώς μπορείτε να είστε συμπονετικοί μέσα σ’ αυτό».