ΟΡΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ

των Γιώργου Γαλάνη – Αδριανής Προκόπη

« Αξίζουμε πιο αυτόνομα και πιο δημιουργικά σχολεία με μεγαλύτερη ελευθερία στην οργάνωση , στη διαχείριση των  πόρων και στην επιλογή του διδακτικού προσωπικού αλλά και μεγαλύτερη ελευθερία στην κατάρτιση του προγράμματος σπουδών και στην επιλογή διδακτικών μεθόδων , όπως συμβαίνει παντού στην Ευρώπη , και φυσικά με αξιολόγηση παντού , με νέα αντικείμενα να διδάσκουν προγραμματισμό τη γλώσσα του μέλλοντος αλλά και δεξιότητες όπως η ομαδική εργασία , η ομαδική δουλειά αντί για στείρα παπαγαλία.

…για μας το δημόσιο και το κρατικό δεν ταυτίζονται , δεν έχουμε τέτοιες ιδεολογικές εμμονές. Εάν ένα δημόσιο αγαθό παρέχεται καλύτερα και φθηνότερα από τον ιδιωτικό τομέα δεν έχουμε καμία αναστολή να κινηθούμε σε αυτή την κατεύθυνση.

         …Ιδρύουμε ένα πρότυπο σχολείο σε κάθε περιφερειακή ενότητα ξεκινώντας από τις υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης  για τους καλύτερους μαθητές , αυτούς που δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε σε ιδιωτικά σχολεία .

…Δεν τρέφω αυταπάτες για μία κοινωνία χωρίς ανισότητες. Κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση . Όσοι το επιχείρησαν καταστρατήγησαν τελικά την ίδια την δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα»

Κ. Μητσοτάκης, ομιλία στην 82η ΔΕΘ, 16/9/2017

Φθινοπωρινός ρεμβασμός ή απλώς παραδοσιακός οικογενειακός κυνισμός; Πρόκειται για κάτι πολύ βαθύτερο δυστυχώς. Ο στόχος κατά τη γνώμη μας είναι προφανής: Ο Κ. Μητσοτάκης επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο αδιαμφισβήτητα πιο νεοφιλελεύθερος, πιο κυνικός εκφραστής και αμείλικτος διαχειριστής των αντιεκπαιδευτικών κατευθύνσεων του ΟΟΣΑ και της ΕΕ, ο πιο γνήσιος εκπρόσωπος των συμφερόντων της τάξης του, διακριτός και από το ΣΥΡΙΖΑ αλλά και από το ΠΑΣΟΚ. Γι’ αυτό, διατυπώνει ένα καθαρόαιμο ταξικό λόγο, ένα νεοφιλελεύθερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα τέτοιων ανατροπών και αναδιαρθρώσεων που θα προκαλούσαν σοκ και δέος ακόμα και σε έναν εκπαιδευτικό του Ηνωμένου Βασιλείου.

Βασικά συστατικά στοιχεία της πρότασης Μητσοτάκη είναι:

  • Η έννοια της αυτονομίας της σχολικής μονάδας η οποία προβάλλεται έντονα και αφορά :

Α) Την χρηματοδότηση

Β) Τη διαμόρφωση των ωρολογίων  προγραμμάτων  των σχολείων

Γ) Τα γνωστικά αντικείμενα που θα διδάσκουν

Δ) Τις διδακτικές μεθόδους

Ε) Την επιλογή προσωπικού

Πλήρως εναρμονισμένη με τις κεντρικές επιλογές του ΟΟΣΑ αυτή η επιλογή. Η εφαρμογή της στην πράξη σημαίνει απολύσεις όλων των εκπαιδευτικών, επιλογή διευθυντών σχολικών μονάδων και η πρόσληψη όποιων και όσων εκπαιδευτικών θεωρηθούν απαραίτητοι με ετήσιες συμβάσεις και όρους χειρότερους και από αυτούς του ιδιωτικού τομέα! Σημαίνει ακόμη, λειτουργία των δημόσιων σχολείων με όρους επιχείρησης.

  • Η αντίληψη λειτουργίας του δημόσιου με όρους ιδιωτικού: «το δημόσιο και το κρατικό δεν ταυτίζονται». Ακριβώς την ίδια φράση είπε στην ΔΟΕ  η Διαμαντοπούλου όταν μίλησε για πρώτη φορά στο σώμα ως εκκολαπτόμενη υπουργός Παιδείας του ΠΑΣΟΚ και είχαμε ακόμα κυβέρνηση Κ. Καραμανλή. «Δημόσια πανεπιστήμια δεν σημαίνει κρατικά» . Υπάρχει ενότητα στην νεοφιλελεύθερη ιδεολογία.
  • Το ιδεολόγημα της αριστείας που ενδύεται με σαφή ταξικά χαρακτηριστικά, με την ίδρυση πρότυπων σχολείων σε κάθε περιφερειακή ενότητα. Πρόκειται για πλήρη απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης. Κάθε ιδιωτικό σχολείο κρίνεται εξ’ ορισμού καλύτερο από ένα δημόσιο. Τα πρότυπα σχολεία δεν εξωραΐζονται ως πρότυπα-πειραματικά όπως επί Διαμαντοπούλου. Τα πράγματα λέγονται πιο καθαρά. Είναι πρότυπα και αφορούν τους χαρισματικούς και άριστους των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων που δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν και να πάνε στα «καλά» σχολεία των ανώτερων κοινωνικών τάξεων. Η Πολιτεία προσφέρει τη δυνατότητα για κοινωνική κινητικότητα στα προικισμένα παιδιά των κατώτερων τάξεων. Μόνο για αυτά. Για τους άλλους υπάρχει το παράλληλο δίκτυο.
  • Βασικός στόχος της εκπαίδευσης δεν είναι η ανάπτυξη ολοκληρωμένων πολιτών με κριτική συνείδηση αλλά η απόκτηση δεξιοτήτων με άμεση χρησιμότητα στην αγορά εργασίας. Έτσι, σβήνοντας με μια μονοκοντυλιά κάθε στοιχειώδη αρχή της παιδαγωγικής, τα πάντα αποκαλούνται δεξιότητες από τον Κ. Μητσοτάκη, ακόμα και η ομαδική εργασία! Όμως η ομαδική εργασία δεν είναι δεξιότητα. Είναι μέθοδος εργασίας στην τάξη. Μέθοδος διδασκαλίας. Για να εργαστεί ομαδοσυνεργατικά ένα παιδί πρέπει να αναπτύξει δεξιότητες και ικανότητες όπως π.χ να ακούει τους άλλους , συνθέτει απόψεις κτλ. 
  • Το παράλληλο δίκτυο τεχνικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για τα παιδιά των «κατώτερων» κοινωνικών τάξεων. Ενώ δεν γίνεται καμία αναφορά στις ανθρωπιστικές ή κλασσικές σπουδές, γίνεται μνεία στην τεχνική εκπαίδευση . Το παράλληλο δίκτυο όπου θα κατευθύνονται τα παιδιά των «κατώτερων» κοινωνικών τάξεων είναι στενά συνδεδεμένο με τις επιταγές της αγοράς. Επιπλέον, παρ’ ότι αναφέρεται σε πανεπιστήμια δεν υπάρχει πουθενά η λέξη ΓΝΩΣΗ ή ΕΠΙΣΤΗΜΗ. Έχουν αντικατασταθεί από τις λέξεις ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ-ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Φαίνεται σαν από το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ  να οδηγούμαστε σε ένα ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ. Η πρόταση Μητσοτάκη συνδέει και υποτάσσει την γνώση και την έρευνα στις ανάγκες της αγοράς περιορίζοντας την  έννοια της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Ο επιστήμονας στοχάζεται και ο ερευνητής ερευνά ανάλογα με το τι θέλουν οι επιχειρήσεις. Ο έλεγχος του πανεπιστημίου από την αγορά είναι ασφυκτικός.  Δεν θεωρείται αυτονόητο ότι όλες οι σχολές των δημόσιων πανεπιστημίων πρέπει να έχουν επαρκή χρηματοδότηση. Ένα τμήμα της ( δεν αναφέρεται αν θα είναι το μεγαλύτερο) σχετίζεται με την απόδοσή τους. Απόδοση συνδεδεμένη προφανώς με  τις ανάγκες της αγοράς και όχι με τις ακαδημαϊκές και ερευνητικές τους επιδόσεις.
  • Η γενίκευση της μαθητείας, ως απλήρωτης εργασίας της νέας γενιάς εργαζομένων. Η έννοια της μαθητείας έχει ξεκινήσει από τις συντεχνίες του Μεσαίωνα που εκπαίδευαν τα νέα τους μέλη. Τα τελευταία χρόνια προβάλλεται  το νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα  ότι ο εργοδότης εκπαιδεύει τους εργαζόμενους και άρα δεν πρέπει να τους πληρώνει ή θα τους πληρώνει με μειωμένο ημερομίσθιο.  Τώρα αυτή η αντίληψη επεκτείνεται και στους επιστήμονες που έχουν ήδη λάβει έναν πολύ μεγάλο βαθμό εξειδίκευσης στο αντικείμενο τους  Πρόκειται για δωρεάν ή φθηνή εργασία που προσφέρεται στις επιχειρήσεις με τη μορφή μαθητείας ή πρακτικής άσκησης και παρουσιάζεται ως κατάρτιση. Από την τεχνική εκπαίδευση η έννοια της μαθητείας απευθύνεται τώρα  στο ανώτερο και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό  που έχουν ανάγκη οι επιχειρήσεις. Επιπλέον μέχρι τώρα οι επιχειρήσεις αν επιθυμούσαν οι επιστήμονες που εργάζονταν για αυτές να εξειδικευτούν απόλυτα σε κάτι που αφορούσε τον κύκλο εργασιών τους, πλήρωναν οι ίδιες για την μετεκπαίδευση των υπαλλήλων τους. Τώρα αναλαμβάνει το δημόσιο να μειώσει το κόστος για τις επιχειρήσεις εις βάρος των εργαζομένων. Επίσης είναι πιθανόν ένα κομμάτι του κόστους που είχαν μέχρι τώρα οι επιχειρήσεις μέσω της συνεργασίας τους με τα πανεπιστήμια και με την χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων να μετακυλιστεί στο δημόσιο που θα πληρώνει για τις ανάγκες των επιχειρήσεων.
  • Η ιδιωτικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τάσσεται υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων αλλά έχει πλήρη συνείδηση ότι δεν μπορούν να δημιουργηθούν σύντομα. Άρα προτάσσει και επιδιώκει την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων. Η ιδεολογία της δεξιάς πριν από λίγα χρόνια για την ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση που θα λειτουργούσε παράλληλα με την δημόσια πιέζοντας αυτήν την τελευταία να γίνει καλύτερη καταρρίπτεται από τον Κ. Μητσοτάκη. Η ιδιωτικοποίηση δεν αφορά πρωτίστως την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων αλλά την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων.
  • Το έθνος εμφανίζεται ως ενοποιητικός παράγοντας της κοινωνίας. Υπάρχουν ξεκάθαρες εθνικιστικές αναφορές. Έθνος υπεράνω ταξικών διαφορών . Όλοι οι Έλληνες έχουμε σε τελική ανάλυση το ίδιο συμφέρον ως μέλη του ίδιου έθνους ανεξάρτητα από το πόσο βαθαίνουν οι ταξικές ανισότητες. Η Παιδεία εμφανίζεται ως όρος επιβίωσης του έθνους. Ο λόγος του παραπέμπει στην εθνικιστική ιδεολογία του μεσοπολέμου.
  • Η διαφορετικότητα των ανθρώπων αντιμετωπίζεται ως φυσική ανισότητα στην οποία εδράζεται η κοινωνική ανισότητα. Έτσι τα ανώτερα στρώματα είναι «ανώτερα» γιατί έχουν στις τάξεις τους ανθρώπους με ανώτερα χαρίσματα δοσμένα εκ φύσεως . Πρόκειται για θεωρίες του Κοινωνικού Δαρβινισμού. Όπως στη φύση το καλύτερα προσαρμοσμένο άτομο επικρατεί και επιβάλλεται έτσι και στην κοινωνία οι «άριστοι» επιβάλλονται στους λιγότερους προικισμένους και δημιουργούν τις «ανώτερες» κοινωνικές τάξεις. Είναι τελικά ηθικό δικαίωμα τους να απολαμβάνουν περισσότερα προνόμια. Ή, όπως το διατύπωνε ο Μπρωντέλ, «η ενδογενής ανισότητα είναι ο διαρκής νόμος των κοινωνιών», η κοινωνία είναι «αναπόφευκτα άνιση» και, επομένως, κάθε απόπειρα εγκαθίδρυσης της κοινωνικής ισότητας είναι καταδικασμένη να αποτύχει, εξαιτίας της «χιμαιρικής φύσης της». Πρόκειται σαφέστατα για στροφή σε προαστικές απόψεις που παραπέμπουν στην εποχή της φεουδαρχίας όπου ως “ανώτερη φυλή” θεωρούνταν η από το θεό βεβαιωμένη ανωτερότητα των βασιλικών οίκων και της αριστοκρατίας.

Η υποχώρηση του κινήματος στο πεδίο των εκπαιδευτικών αγώνων αλλά και στα πεδία της ιδεολογίας και της παιδαγωγικής τα τελευταία χρόνια αφήνουν κενό χώρο για να ανθίσει η νεοφιλελεύθερη ρητορική.

Από την άλλη, η μνημονιακή μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δική της συμβολή στη θεαματική δεξιά μετατόπιση του άξονα πολιτικής αντιπαράθεσης – δεν είναι συμπτωματικό ότι η αυτονομία της σχολικής μονάδας αποτελεί κοινό σημείο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων  ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ .

Όλα όσα υπεράσπιζαν πριν μια δεκαετία οι γραφικοί «Ταύροι» του Στέφανου Μάνου προκαλώντας τη γενική θυμηδία, αποτελούν πλέον επισήμως, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το μοναδικό αντίπαλο δέος στη νεοφιλελεύθερη επέλαση, είναι η ζωντανή εκπαίδευση, οι αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος, οι ιδέες, οι αρχές και οι αξίες της κριτικής, ριζοσπαστικής παιδαγωγικής.