Γιώργος Γαλάνης, Δημήτρης Μαριόλης
Ομολογουμένως δεν πέσαμε από τα σύννεφα διαβάζοντας το άρθρο του κυρίου Λακασά στην Καθημερινή με τίτλο «Κρυφτούλι με την αξιολόγηση». Αναμενόμενο ήταν, μετά τις πρώτες μαζικές Γενικές Συνελεύσεις και την ομόφωνη απόφαση της ΔΟΕ για κήρυξη πολύμορφου αγώνα ενάντια στην αξιολόγηση με πρώτο σταθμό την απεργία στις 15 Φλεβάρη, τα φίλια ΜΜΕ του ΥΠΑΙΘ να πάρουν θέσεις μάχης ως το βαρύ πυροβολικό της κατασυκοφάντησης των εκπαιδευτικών.
Εν προκειμένω, πρόκειται να ασχοληθούμε με τον βαθμό τεκμηρίωσης και πειστικότητας των ισχυρισμών του κυρίου Λακασά (Λ. στο εξής). Συνοπτικά υποστηρίζουμε πως, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη εφημερίδα απευθύνεται σε ένα καλλιεργημένο αναγνωστικό κοινό, οι απαιτήσεις της τεκμηρίωσης και της πειστικότητας θα έπρεπε να είναι περισσότερο αυστηρές.
Συγκεκριμένα, ο Λ. ισχυρίζεται ότι:
- «Αξιολόγηση στα σχολεία στη μεταπολίτευση δεν έχει γίνει». Αγνοεί και τα στοιχειώδη ο κ. Λ.; Στην αμέσως επόμενη πρόταση, ο παραπάνω ισχυρισμός αναιρείται αφού ο ίδιος ο συντάκτης του κειμένου παραδέχεται ότι ο επιθεωρητισμός καταργήθηκε επί ΠΑΣΟΚ. Εκτός εάν ο κύριος Λ. τοποθετεί την αρχή της μεταπολίτευσης στο 1981, όταν κέρδισε τις εκλογές το ΠΑΣΟΚ. Γλώσσα λανθάνουσα; Το ιδεολογικό νήμα των ισχυρισμών του κ. Λ. μπορεί κανείς να το αναζητήσει λίγο παρακάτω, όταν ισχυρίζεται ότι «η μεταπολίτευση –όχι μόνο στην εκπαίδευση αλλά και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα– απαξίωσε στην πράξη την όποια αξιολόγηση καθιερώνοντας τον εξισωτισμό, την ήσσονα προσπάθεια, την ατιμωρησία». Η μεταπολίτευση επομένως, μαζί με το απελευθερωτικό της ιδεολογικό φορτίο και τον ισχυρό λαϊκό παράγοντα, αυτός είναι ο πραγματικός αντίπαλος. Οι ιδέες της ισότητας, της ελευθερίας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης διεκδικήθηκαν μαζικά και αποφασιστικά από τους αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος. Η απεργία πείνας του δασκάλου Γιάννη Βαγενά ενάντια στην εισβολή του επιθεωρητή στην τάξη του και την επακόλουθη δίωξή του, στις αρχές της μεταπολίτευσης, τότε που σύμφωνα με τον Λ. «αξιολόγηση δεν γινόταν», ήταν μια κορυφαία στιγμή εκείνων των αγώνων. Η μεταπολίτευση συνιστά, πάντα σύμφωνα με τον Λ., τον σημαντικότερο εχθρό του ελληνικού δημόσιου σχολείου, αφού εντός αυτής της περιόδου «ψάχνουμε τη βελτίωση του ελληνικού δημόσιου σχολείου και των εκπαιδευτικών αενάως». Ασαφές παραμένει εάν ο συντάκτης του κειμένου αναζητά το κομμένο νήμα της μετεμφυλιακής περιόδου και της δικτατορίας ή προσπαθεί να συμβάλλει στο τελεσίδικο κλείσιμο της επάρατης μεταπολίτευσης ώστε επιτέλους να αποκατασταθεί η εκπαιδευτική τάξη, δηλαδή, να περιοριστεί η εκπαιδευτική, επομένως και η κοινωνική κινητικότητα σε πολύ πιο ασφυκτικά όρια. Κοινώς, να ορθωθούν ακόμα υψηλότερα εμπόδια στα παιδιά των φτωχών οικογενειών. Γνωρίζει ο κύριος Λ. πόσα από τα παιδιά που γράφονταν στην Α΄ Δημοτικού έφταναν στην Στ΄ Δημοτικού και πόσα από αυτά γράφονταν στην Α΄ Γυμνασίου στη «χρυσή εποχή» του επιθεωρητισμού, τότε που η μεταπολίτευση με τις αρχές «της ήσσονος προσπάθειας» δεν είχε ακόμη «απαξιώσει την αξιολόγηση»;
- Ακολούθως, ο κ. Λ. συνεχίζει απτόητος να παραθέτει μια σειρά από ανακρίβειες: «μετά την κατάργηση του επιθεωρητή επί ΠΑΣΟΚ, το 1985 με τον νόμο 1566 έγινε προσπάθεια να εισαχθεί η εσωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας», ενώ είναι σαφές ότι ο θεσμός του επιθεωρητή καταργείται από την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, με τον Ν. 1304/82. Με τον ίδιο νόμο θεσπίζεται ο διαχωρισμός της διοικητικής εποπτείας από την παιδαγωγική καθοδήγηση και αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και εισάγεται ο θεσμός του σχολικού συμβούλου, έργο του οποίου είναι η επιστημονική-παιδαγωγική καθοδήγηση αλλά και η συμμετοχή στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Με τον Νόμο 1566/85, προβλέπεται επίσης ότι ο διευθυντής της σχολικής μονάδας μετέχει στην αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών του σχολείου του σε συνεργασία με τον σχολικό σύμβουλο. Επομένως, επιχειρήθηκε να εισαχθεί όχι μόνο η εσωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, όπως ισχυρίζεται ο Λ. αλλά η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών η οποία ακυρώθηκε στην πράξη από το εκπαιδευτικό κίνημα. Όλα τα παραπάνω, θα μπορούσε ο Λ. εύκολα να τα αναζητήσει και να τα βρει σε οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο και όχι να εκθέτει την εφημερίδα στην οποία εργάζεται με ανακρίβειες και αβλεψίες. Ίσως όμως να έχει επηρεαστεί και ο ίδιος από την νοοτροπία της «ήσσονος προσπάθειας» που καθιέρωσε η μεταπολίτευση.
- Και ερχόμαστε στην κατακλείδα του κ. Λ.: «Όσες φορές επιχειρήθηκε κάποια αξιολόγηση στα σχολεία, οι συνδικαλιστές ήταν αντίθετοι. (…) Αποτελούν μια παρέα επαγγελματιών συνδικαλιστών, που με τις πράξεις τους ενισχύουν όσους τους επικρίνουν πως το μόνο μέλημά τους είναι η εξασφάλιση του μισθού τους. Αυτή η συνδικαλιστική νοοτροπία εξυπηρετεί τους βολεμένους». Προκύπτουν εύλογα κάποιες απορίες: (α) Πρόκειται για την ίδια παρέα; Εδώ και 41 χρόνια; Και αρκεί μια παρέα, όσο δυναμική και να είναι για να ανατρέψει την κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική όλων των κυβερνήσεων τεσσάρων δεκαετιών που παραθέτει ο Λ.; Πόσο πειστικό είναι αλήθεια αυτό το αφήγημα; (β) Πως προκύπτει αυτή η «παρέα»; Τους διορίζει κάποιος; Η κυβέρνηση ας πούμε; Μήπως τους τοποθετεί κάποιος ισχυρός επιχειρηματίας σε αυτή τη θέση ώστε να εκφράζουν τα συμφέροντά του; Να επιχειρηματολογούν στη θέση του; Μήπως χρηματοδοτούνται από μυστικές λίστες; (γ) Αν αυτή η συνδικαλιστική νοοτροπία «εξυπηρετεί τους βολεμένους», δεδομένου ότι τα συνδικαλιστικά όργανα εκλέγονται και δεν διορίζονται (από τη μεταπολίτευση και τουλάχιστον έως σήμερα), τότε ο χαρακτηρισμός «βολεμένοι» απευθύνεται στο σύνολο του εκπαιδευτικού σώματος, το οποίο, σύμφωνα με τον Λ. και τις πηγές που επικαλείται, θα πρέπει να αλλάξει κουλτούρα «και όχι παθητικά να βολεύεται πίσω από τις ελλείψεις των σχολείων σε προσωπικό και υποδομές».
Για να τελειώνουμε. Εμείς είμαστε περήφανοι για τη δουλειά μας, γιατί η δουλειά μας είναι να μαθαίνουμε τα παιδιά του κόσμου γράμματα. Να τους μαθαίνουμε να σκέφτονται ελεύθερα. Να έχουν τη δική τους γνώμη. Να κάνουν όνειρα και να αγωνίζονται γι’ αυτά. Να έχουν αξιοπρέπεια και να την υποστηρίζουν. Τα χέρια μας είναι λερωμένα μόνο με κιμωλίες και μαρκαδόρους. Με τα εργαλεία της δουλειάς μας. Κι είμαστε περήφανοι και περήφανες γι’ αυτό. Ξέρουμε πως όποιο δικαίωμα έχουμε, ματώσαμε για να το κατακτήσουμε. Ξέρουμε πως όποιο δικαίωμα χάσαμε μας το κλέψατε. Οι γονείς μας ήταν αγρότες, εργάτες, υπάλληλοι, εργαζόμενοι, άνθρωποι του μόχθου. Έχουμε πίσω μας μια ολόκληρη σειρά από γενιές δασκάλων και διδασκαλισσών που κράτησαν όρθιο το σχολείο σε καιρούς πιο δύσκολους. Που στάθηκαν δίπλα σε κάθε παιδί, φάροι στα σκοτάδια της αμορφωσιάς που άπλωνε η εξουσία σας και ανοιχτά παράθυρα ελπίδας στην απελπισία των τειχών που ορθώνατε για να φυλακίσετε τα όνειρά του.
Αυτή είναι η δική μας παράδοση. Η παράδοση της ελευθερίας και της διεκδίκησης της γνώσης. Κι αυτή συνεχίζουμε να διδάσκουμε. Με μεράκι. Με τους συλλογικούς μας αγώνες και με το προσωπικό μας παράδειγμα.
Φωτογραφία: Εσωτερικό της Σχολής αμοιβαίας εκπαίδευσης, στην οδό Port-Mahon, την ώρα της άσκησης γραφής. Λιθογραφία του Hippolite Lecomte, 1818, στο Μισέλ Φουκώ, Επιτήρηση και τιμωρία, Η γέννηση της Φυλακής, εκδ. Ράππα, 1989.