Μαζική απεργία εκπαιδευτικών στην Πολωνία: «Φοβηθήκαμε ότι θα εξοργιστούν οι γονείς, αλλά μας εξέπληξαν ευχάριστα»

Αναδημοσίευση από το LEFTEAST μετάφραση: Πέτρος Νομικός

συνέντευξη στον Philippe Alcoy

Πήραμε συνέντευξη από την Dagmara, Πολωνή εκπαιδευτικόαπεργή επ’ αόριστον από τις 8 Απριλίου.Μας δίνει μια εκ των έσω άποψη για τα αίτια της ιστορικής απεργίας των Πολωνών εκπαιδευτικών καθώς και για την αλληλεγγύη των μαθητών και των γονέων.

Η Dagmara Zawistowska-Toczek είναι εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην πολωνική πόλη Γκντανσκ εδώ και 19 χρόνια. Διδάσκει σε δύο σχολεία (30 ώρες διδασκαλίας στην τάξη με μαθητές, συν 10 με 15 ώρες εργασίας στο σπίτι). Όπως μας εξηγεί, είναι «ειδικευμένη εκπαιδευτικός», ο υψηλότερος βαθμός στο πολωνικό σχολικό σύστημα και κερδίζει περίπου 776 ευρώ το μήνα (συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων και των υπερωριών). Όπως πολλοί άλλοι απεργοί, η Dagmara δεν είναι μέλος του συνδικάτου. Εκτός από το διδακτικό έργο της, εργάζεται ως διορθώτρια τα βράδια. Συμφώνησε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας σχετικά με την εθνική απεργία που διεξάγουν από τις 8 Απριλίου οι Πολωνοί εκπαιδευτικοί ενάντια στην υπερσυντηρητική κυβέρνηση.

Είστε εκπαιδευτικός και βρίσκεστε σε απεργία από τη Δευτέρα 8 Απριλίου, όταν ξεκίνησε μια τεράστια κινητοποίηση για τους μισθούς και την αξιοπρέπεια σε εθνικό επίπεδο. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους απεργείτε;

Ναι, απεργώ από τις 8 Απριλίου. Σύμφωνα με τα συνδικάτα, το 74% των σχολείων επηρεάζονται από την απεργία και νομίζω ότι τα οικονομικά ζητήματα είναι ο σημαντικότερος λόγος για την απεργία των εκπαιδευτικών στην Πολωνία. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και λόγους που σχετίζονται με την εξέλιξη του σύγχρονου κόσμου και τον ρόλο των σχολείων.

Ενώ είναι σαφώς απαραίτητο να εκσυγχρονιστούν τα σχολεία, να βελτιωθούν τα προγράμματα σπουδών και να εφαρμοστούν νέες μέθοδοι εργασίας με τους μαθητές, η κυβέρνηση εισήγαγε μια μεταρρύθμιση που ανέστρεψε την πρόοδο που είχε σημειωθεί τα προηγούμενα χρόνια. Θέλουμε να διδάξουμε ανθρώπους που να μπορούν να προσαρμοστούν στην εξέλιξη της σύγχρονης εποχής, δεν θέλουμε να τους κάνουμε πλύση εγκεφάλου, ειδικά υπό τέτοιες απάνθρωπες συνθήκες – υπερπλήρεις αίθουσες, εκ περιτροπής σύστημα μέχρι 18 ώρες, ιδεολογικά εγχειρίδια για εξάχρονα παιδιά, υπερφορτωμένα και αναχρονιστικά προγράμματα σπουδών.

Έπειτα έχουμε πολιτικούς λόγους –ενάντια στην ιδεολογικοποίηση των σχολικών προγραμμάτων και της ζωής– και αγωνιζόμαστε για ένα κοσμικό σχολείο. Και ο τελευταίος λόγος είναι ο θυμός των μη κατεχόντων και η επιθυμία τους να ακουστούν! Ο πρόεδρος της Πολωνικής Γερουσίας πρόσφατα δήλωσε κυνικά, ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη οι προετοιμασίες για την απεργία, ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εργάζονται από αγάπη για τις ιδέες και όχι για χρήματα (ο ίδιος κερδίζει 20.000 το μήνα) …

Οι μισθοί, ένα καλύτερο σχολείο, οι πολιτικές και θρησκευτικές ελευθερίες, ο θυμός … αυτοί είναι οι λόγοι για την απεργία μας!

Κάποιοι υπουργοί προσπαθούν να παρουσιάσουν τους εκπαιδευτικούς ως προνομιούχους ή να πουν ότι απολαμβάνετε μεγάλες καλοκαιρινές διακοπές. Ποια είναι η πραγματικότητα των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης;

Η μάχη για να κερδηθεί η κοινή γνώμη βρίσκεται σε εξέλιξη και οι εκπαιδευτικοί αρχίζουν να την κερδίζουν. Μόνο οι οπαδοί του κυβερνώντος κόμματος πιστεύουν τα ψέματά τους. Θεωρώ ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού έχει όλο και μεγαλύτερη επίγνωση των ψεμάτων που λέγονται σχετικά με τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των εκπαιδευτικών.

Όσον αφορά τις διακοπές: ένας Πολωνός δικαιούται 20 με 26 ημέρες ετήσιας άδειας ανάλογα με την αρχαιότητα και μέχρι τέσσερις ημέρες άδειας κατόπιν αιτήσεως. Οι εκπαιδευτικοί έχουν μόνο τις διακοπές τους τον Ιούλιο και τον Αύγουστο: Είναι περίπου έξι εβδομάδες, όχι δύο μήνες, επειδή η πρώτη εβδομάδα των διακοπών αναλώνεται στο κλείσιμο της προηγούμενης σχολικής χρονιάς και η τελευταία εβδομάδα χρησιμοποιείται για εξετάσεις και προετοιμασία των εγγράφων για το νέο σχολικό έτος. Την εποχή των διακοπών μας, οι τιμές για καταλύματα, εισιτήρια και ξεναγήσεις είναι ανεβασμένες. Για παράδειγμα, θα προτιμούσα να επισκεφτώ τη Ρώμη ή το Παρίσι τον Μάρτιο ή τον Οκτώβριο, όταν είναι πιο δροσερά και πιο φθηνά.

Έχουμε επίσης μια παύση δύο εβδομάδων το χειμώνα, αλλά πρέπει να κάνουμε εφημερίες για να φροντίσουμε τους μαθητές που δεν πηγαίνουν διακοπές και συχνά δουλεύουμε σε χειμερινές κατασκηνώσεις κατά τη διάρκεια αυτών των δεκατεσσάρων ημερών, για να κερδίσουμε κάποια χρήματα. Εγώ, για παράδειγμα, δεν πηγαίνω πουθενά επειδή δεν έχω την οικονομική δυνατότητα να πάω για σκι στην Πολωνία ή στο εξωτερικό.

Τα δημόσια σχολεία της Πολωνίας πένονται. Δεν υπάρχει χαρτί ή μελάνι στο φωτοτυπικό μηχάνημα, δεν υπάρχουν σαρωτές, δεν υπάρχει διαδίκτυο, δεν έχουμε ούτε παλιούς υπολογιστές ούτε πολυμεσικούς πίνακες, μας λείπει διδακτικό υλικό, είμαστε υποχρεωμένοι να φέρνουμε πράγματα από το σπίτι, να αγοράζουμε προμήθειες με δικά μας χρήματα ή να ζητάμε από τους γονείς να τα αγοράσουν.

Οι κοινωνικές συνθήκες είναι τρομακτικές: η κυβέρνηση έχει αναθέσει τη χρηματοδότηση των σχολείων στις τοπικές διοικήσεις. Μετά το κλείσιμο μερικών σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ενός δημοτικού σχολείου, πρέπει να καλύψουμε όχι έξι αλλά οκτώ τμήματα: στο σχολείο μου στο Γκντανσκ έχουμε 1200 μαθητές. Τα γραφεία των διευθυντών και των λογιστών χρειάστηκε να μετατραπούν σε αίθουσες διδασκαλίας, όπου φιλοξενούνται, για παράδειγμα, 25 έφηβοι. Τα σχολεία εργάζονται τέσσερις φορές πάνω από την ικανότητά τους. Οι μαθητές φοιτούν σε υπερπλήρη δημοτικά σχολεία από τις 07:10 το πρωί έως τις 13:00 δύο ημέρες την εβδομάδα, και τις υπόλοιπες από τις 12:00 ή από τις 13:00 έως τις 17:00 ή 18:00. Οι εκπαιδευτικοί εργάζονται συχνά από τις 7:10 π.μ. έως τις 18:00 μ.μ. με «κενά» κατά τα οποία πρέπει να καλύπτουν τους απουσιάζοντες συναδέλφους τους. Είμαστε όλοι εξουθενωμένοι.

Στα γυμνάσια, από τον Σεπτέμβριο, θα είναι ακόμη χειρότερα επειδή, μετά την καταστροφική μεταρρύθμιση, θα λειτουργούν δύο παράλληλα σχολεία σε κάθε κτίριο (το πρώην τριετές γυμνάσιο και το νέο τετραετές γυμνάσιο), έτσι δεν θα έχουμε 5 τάξεις ενός επιπέδου όπως πριν, αλλά 5 + 5. Τα σχολεία δεν μπορούν να επεκτείνονται απεριόριστα, θα εργαζόμαστε 6 ημέρες την εβδομάδα.

Πριν από τρία χρόνια, διαμαρτυρηθήκαμε εναντίον αυτής της μεταρρύθμισης και υπήρξε μια 24ωρη απεργία. Στη συνέχεια, έγιναν επίσημες και ανεπίσημες διαμαρτυρίες ενάντια σε αυτή τη νέα ιδεολογικοποιημένη, αναχρονιστική και εσφαλμένη ατζέντα. Το υπουργείο αγνόησε τις φωνές δημοσιογράφων, καθηγητών πανεπιστημίων, γονέων και εκπαιδευτικών. Κανείς από εμάς δεν σκέφτηκε υψηλότερους μισθούς, θέλαμε να σταματήσουμε την καταστροφή της εκπαίδευσης. Σήμερα, είμαστε απελπισμένοι και θυμωμένοι – λόγω των πολύ χαμηλών μισθών και επειδή εργαζόμαστε σε φτωχά σχολεία, τα οποία υπάρχουν για να εξαπατήσουν και κυριολεκτικά να βασανίσουν τα παιδιά και τους νέους.

Ποια είναι η απάντηση των μαθητών και των γονέων των μαθητών στην απεργία σας;

Φοβόμασταν μήπως εξοργιστούν οι γονείς, λόγω της πίεσης των εξετάσεων και της κριτικής περί «τεμπέληδων εκπαιδευτικών». Έχω αλλάξει γνώμη για τους γονείς και, όπως όλοι οι άλλοι, είμαι ευχάριστα έκπληκτη. Μπορεί να μην πετύχουμε αύξηση μισθού, ίσως και να περικόψουν τους μισθούς μας για κάθε ημέρα απεργίας, αλλά δεν μπορούν να περικόψουν τη στήριξη, την καλοσύνη και την κατανόηση που έχουμε λάβει από χιλιάδες μαθητές και γονείς. Μας φέρνουν καθημερινά στα σχολεία μας κέικ, φρούτα, φαγητό και ενθαρρυντικές κουβέντες, γράφουν συνθήματα με κιμωλία – «είμαστε μαζί σας» – στις προσόψεις των κτιρίων. Οι μαθητές και οι γονείς διοργανώνουν σχεδόν καθημερινά, και ειδικά τα σαββατοκύριακα, διαδηλώσεις και πικετοφορίες σε όλη τη χώρα. Οι ομιλίες τους είναι σοφές και γεμάτες ελπίδα: ακούμε ότι θέλουν ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινή γνώμη και στα άτομα με αναπηρία, τα οποία το Φεβρουάριο, με ένα υπουργικό διάταγμα αποπέμφθηκαν από τα σχολεία, παρά τις διαμαρτυρίες.

Εμείς οι εκπαιδευτικοί, συνηθισμένοι στην καταφρόνηση, στις κατηγορίες και στην ταπείνωση, αισθανόμαστε έκπληκτοι και παίρνουμε θάρρος από το εύρος και την ποικιλία των μορφών της υποστήριξης. Σήμερα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι αγωνιζόμαστε για λογαριασμό των μαθητών, για τη μακροπρόθεσμη ευημερία τους, ακόμη και αν κινδυνεύουν οι τελικές εξετάσεις. Τέτοιες φωνές και στάσεις καταπνίγουν την υστερία του διαδικτύου και την προπαγάνδα της κυβερνητικής τηλεόρασης στην Πολωνία.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις και οι απαντήσεις των συναδέλφων σας;

Η απεργία προετοιμάστηκε καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα και με προσοχή στη νομική πτυχή της και στην κοινωνική δυσαρέσκεια απέναντι στην καταστροφική μεταρρύθμιση που προηγήθηκε πριν από τρία χρόνια και συνεχίστηκε. Σε πολλά σχολεία, υπάρχουν μόνο ένα ή λίγα μέλη των συνδικάτων, αλλά κατάφεραν να συμπεριλάβουν και τους μη συνδικαλισμένους εκπαιδευτικούς σε δημοψηφίσματα σχετικά με την απεργία. Η ανάγκη για απεργία ήταν τεράστια.

Και πάλι, ότι τόσοι πολλοί από εμάς βρίσκονται σε απεργία είναι μια έκπληξη – στο σχολείο μου, από 90 εκπαιδευτικούς, μόνο τρεις δεν απεργούν για διάφορους λόγους. Δεν τους επικρίνουμε, σεβόμαστε τις αποφάσεις όλων. Μετά την απεργία, θα πρέπει να συνεργαστούμε ξανά. Επίσης, τώρα μπορούμε να μιλάμε ο ένας στον άλλο, να γνωρίσουμε ο ένας τον άλλον, να είμαστε μαζί. Ενημερώνουμε για την κατάσταση σε άλλα σχολεία, οργανώνουμε κοινή παιδική μέριμνα για τα παιδιά μας. Κοινές ανησυχίες, όπως για την κυβέρνηση που δεν επιθυμεί να διαπραγματευτεί, και κοινές χαρές, όπως για τους απλούς Πολωνούς που οργανώνουν έρανο για τους ευπαθείς απεργούς εκπαιδευτικούς, φέρνουν τους ανθρώπους μαζί.

Δεν είμαστε αφελώς αισιόδοξοι, γνωρίζουμε ότι η στέρηση των μισθών θα μπορούσε τελικά να μας νικήσει. Αλλά τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, η λέξη «αλληλεγγύη» εξακολουθεί και στον 21ο αιώνα να σημαίνει κάτι. Οι υπάλληλοι της σχολικής διοίκησης, οι γραμματείς, οι καθαριστές, οι μάγειροι βρίσκονται επίσης σε απεργία! Είναι ένα πολύτιμο μάθημα για εμάς. Παρά την αβεβαιότητα και το φόβο, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση μας αγνοεί και κατάφερε να οργανώσει τις εξετάσεις, δεν απελπιζόμαστε.

Την περασμένη εβδομάδα οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και αυτή την εβδομάδα οι μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης έδωσαν τις τελικές εξετάσεις, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για τη συνέχιση των σπουδών τους. Αλλά με την απεργία, ήταν πιθανό ότι πολλές από τις εξετάσεις δεν θα γίνονταν κανονικά, θα μπορούσαν να ακυρωθούν ή να αναβληθούν. Ωστόσο, η κυβέρνηση δήλωσε ότι όλα πήγαν καλά χάρη στη βοήθεια «εθελοντών». Πολλοί από αυτούς τους «εθελοντές» είναι, όπως έγινε γνωστό, ιερείς και καλόγριες. Πώς είναι δυνατόν;

Είναι αλήθεια ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν θα έσωζε αυτές τις εξετάσεις χωρίς τη συμμετοχή ιερέων, μοναχών και δασολόγων, πυροσβεστών και δημοτικών αστυνομικών. Ήμασταν συγκλονισμένοι από την ξεδιάντροπη χειραγώγηση των κανονισμών, όπως επίσης είναι και οι γονείς και οι μαθητές.

Στην Πολωνία, μετά την υπογραφή του κονκορδάτου του 1993, τα θρησκευτικά επανήλθαν στα σχολεία. Διδάσκονται από ιερείς, καλόγριες και κατηχητές. Επί του παρόντος, διδάσκονται δύο ώρες την εβδομάδα στα δημοτικά σχολεία, όσο και η βιολογία, η ιστορία ή η χημεία για παράδειγμα.

Οι επίσκοποι έστειλαν επιστολή που απαγόρευε στους κατηχητές, που είναι συνήθως εκπαιδευτικοί, να απεργήσουν, απειλώντας ότι θα τους ανακαλέσουν από την «αποστολή τους να δουλεύουν στο σχολείο». Ωστόσο, αρκετοί κατηχητές δεν τους άκουσαν και βρισκόμαστε μαζί στην απεργία.

Λίγες μέρες μετά την απεργία, το υπουργείο εξέδωσε εσπευσμένα μια εντολή ώστε οποιοσδήποτε (όχι μόνο εκπαιδευτικοί με ειδικές παιδαγωγικές ειδικεύσεις) να μπορεί να συμμετάσχει στις εξεταστικές επιτροπές. Τα ρυθμιστικά γραφεία έστειλαν ανακοινώσεις σε γραφεία, ενορίες και ιδρύματα, ζητώντας εθελοντές.

Αυτή η απεργία ξεκίνησε με μισθολογικά αιτήματα, αλλά πολλοί απεργοί μιλούν για «αγώνα για την αξιοπρέπεια». Τι σημαίνει αυτό;

Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού και εμείς, ως άτομα, στερηθήκαμε την αξιοπρέπειά μας τα τελευταία χρόνια. Τι σημαίνει αυτό; Η αξιοπρέπεια σημαίνει μια στάση σεβασμού προς τα ανθρώπινα όντα, να αντιμετωπίζονται ως υποκείμενα κι όχι ως αντικείμενα. Σημαίνει μια στάση μέσω της οποίας γνωρίζω ότι είμαι πρόσωπο πολύτιμο, ότι μπορώ να σκεφτώ, ότι είμαι απαραίτητος και σημαντικός για κάποιον. Κάθε μέρα, σχεδόν όλοι στην δουλειά μου μου στερούν αυτήν την αξιοπρέπεια.

Η τρέχουσα συντηρητική, ξενοφοβική και αντιδιανοητική κυβέρνηση διαχειρίζεται την αξιοπρέπειά μας με διαδοχικές αποφάσεις και προπαγάνδα. Τα ξεδιάντροπα ψέματα για το εισόδημά μας λέγονται από υπουργούς, δημοσιογράφους και τρολ. Αγνοούν την απεργία μας και την κοινωνική παραπληροφόρηση, παρατείνουν τις συνομιλίες για να απορρίψουν τις προτάσεις των συνδικάτων και συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν: δεν θα σας δώσουμε αύξηση, λύστε την απεργία και θα σας μιλήσουμε, δουλέψτε περισσότερες ώρες, θα απολύσουμε έναν στους τέσσερις καθηγητές κ.λπ.

Δεν μας παίρνουν σοβαρά, μας προσβάλλουν. Κατά τη διάρκεια της απεργίας, αγωνιζόμαστε για αξιοπρέπεια επειδή έχουμε το θάρρος να πούμε την αλήθεια για την κατάσταση μας, έχουμε το νεύρο να παραμένουμε συνεπείς λέγοντας «όχι» και να αγωνιζόμαστε με χαμόγελο. Αυτή είναι η ξανακερδισμένη μας αξιοπρέπεια, να είμαστε μαζί, να μην ντρέπομαι όταν κοιτάω τον εαυτό μου στον καθρέφτη. Η ξανακερδισμένη αξιοπρέπεια σημαίνει τον αυτοσεβασμό, το σεβασμό των αποφάσεων που λαμβάνονται και το σεβασμό πολλών γονέων, μαθητών, τους οποίους δεν γνωρίζαμε πριν.

Στη Γαλλία, οι εκπαιδευτικοί αντιτίθενται επίσης στις μεταρρυθμίσεις που έχει θέσει σε εφαρμογή η κυβέρνηση και αμφισβητούν την πολύ σοβαρή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η εθνική εκπαίδευση και η οποία εκτυλίσσεται εδώ και χρόνια: ποια μηνύματα θα θέλατε να τους στείλετε;

Σήμερα μας λείπουν οικτρά οι φωνές εκτός Πολωνίας – τα τηλεοπτικά μας κανάλια και ο τύπος είναι χειραγωγούμενα ή εξαιρετικά πολωμένα, δεν υπάρχουν αντικειμενικές και ισορροπημένες πληροφορίες. Παραδόξως, αισθανόμαστε απομονωμένοι, μόνοι εδώ στην Πολωνία. Αν γνωρίζετε ήδη κάτι σχετικά με την απεργία μας – τα κλειστά σχολεία σε όλη τη χώρα, τους δρόμους γεμάτους διαδηλωτές – θα μπορούσατε να μας στηρίξετε στα μέσα ενημέρωσης, στο Διαδίκτυο;

Στην Πολωνία πρόσφατα, είδαμε γυναίκες να διαμαρτύρονται για την αυστηροποίηση του νόμου κατά των αμβλώσεων, υπήρξαν διαδηλώσεις όταν η κυβέρνηση κατέλαβε το Συνταγματικό Δικαστήριο, όταν κατέλαβε τα ανεξάρτητα δικαστήρια, επειδή η χώρα μας μοιάζει όλο και λιγότερο με δημοκρατικό κράτος. Αυτή η απεργία των εκπαιδευτικών είναι είτε το τέλος του αγώνα των ανθρώπων που σκέφτονται την αξιοπρεπή εργασία και το μέλλον των νέων, είτε η αρχή μιας σειράς αλλαγών. Σας ζητάω διανοούμενοι και καλλιτέχνες, διασημότητες, εκπαιδευτικοί, γονείς να μας γράψετε! Παρακολουθήστε τις συναθροίσεις μας και τις πικετοφορίες μας, ακούστε τα τραγούδια μας στο YouTube.

Γνωρίζουμε ήδη ότι οι προσπάθειες για να μεταπεισθεί το υπουργείο Παιδείας δεν είναι αρκετές, ότι οι ατομικές διαμαρτυρίες δεν είναι αρκετές, οπότε μάθετε από το παράδειγμά μας. Αξίζει να έρθετε σε επαφή με εκπαιδευτικούς από άλλες χώρες!

αναδημοσίευση από την Εκπαιδευτική Αριστερά στην Α ΕΛΜΕ Κυκλάδων