Λογοτεχνικές προτάσεις με θέμα το χιόνι

Σίσσυ Τσιφλίδου*

Συνήθως, το χιόνι το έχουμε συνδέσει με τα βιβλία που θα θέλαμε να διαβάσουμε στα παιδιά ή να τους προτείνουμε να διαβάσουν όταν μπαίνει ο χειμώνας, όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τα ζώα εκείνα που αναγκάζονται από τη φύση τους να πέσουν σε χειμερία νάρκη (πολύ ωραία τα δύο βιβλία με τον βίσονα και την αρκούδα της Οξάνα Μπούλα), ενώ αναπόφευκτα περιέχεται σαν σκηνικό στις γιορτινές ιστορίες των Χριστουγέννων. Αποτελεί προσφιλές μοτίβο των συγγραφέων στο παιχνίδι των μεταμορφώσεων που ανανεώνουν τα συστήματα σχέσεων του παιδιού με τον κόσμο. Ξεχωριστή θέση από μόνος του και αγαπημένος χαρακτήρας ήδη από τα παραμύθια του Άντερσεν είναι ο χιονάνθρωπος που αποκτά μέσω του ανιμισμού έναν τρυφερό μάλλον μελαγχολικό χαρακτήρα, αφού πρόκειται να λιώσει ή δεν είναι προορισμένος να ζει για πάντα στην ορισμένη υλική του υπόσταση. Δεν είναι, όμως, και λίγα τα παιδικά λογοτεχνικά βιβλία όπως «ο Χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει» του Κοντολέων, που τον εντάσσουν στον φυσικό κύκλο του νερού και μετατρέπουν τη μορφή του.

Wilhelm Alexander Meyerheim,  Children Building A Snowman

Το χιόνι στην παιδική λογοτεχνία είναι χαρούμενο στοιχείο, τα παιδιά το αγαπούν, θέλουν να παίξουν μαζί του, όσο μεγαλώνουν γίνεται και ποιητικό, όπως στο “Ο νάνος δεν κοιμάται”, για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για τις ανάγκες όλων των πλασμάτων στον φυσικό κόσμο, γίνεται σκηνικό όπου άλλοτε ελλοχεύουν κίνδυνοι άλλοτε σκεπάζει το τοπίο κυριολεκτικά και μεταφορικά και βάζει τον άνθρωπο να αναμετρηθεί με τα αποθέματα της δύναμής του για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του και να επιβιώσει. Σε πολλά από τα έργα η αφήγηση περιπλέκεται γύρω από το βασικό μοτίβο της αναζήτησης. Το παγωμένο σκηνικό του χιονιού συμβάλλει στο αίσθημα της απομόνωσης, της μοναξιάς, μιας δυστοπικής συνθήκης όπου κυριαρχούν συναισθήματα συνυφασμένα με το ψύχος, όπως το μίσος και η ψυχρότητα, η απομόνωση, ο μισανθρωπισμός. Αυτά, όμως, κυρίως στη λογοτεχνία των ενηλίκων.

 

Edvard munch, “New Snow in the Avenue”

Στην πρόταση αυτή, που περιλαμβάνει σύγχρονα παραμύθια ή παραμυθιακές ιστορίες, θα χαρούμε την φυσική ανιμιστική του παρουσία με γενναίες δόσεις μαγικού ρεαλισμού, τέτοιες μέρες αναγκαστικά μέσα στο σπίτι, βλέποντας το χιόνι να πέφτει πυκνό…

 

Για 9+

Ράντελ, Κάθριν (2021). Λύκοι στο χιόνι. Εκδόσεις Πατάκη

Μορπούργκο, Μάικλ (2019). Ο χιονάνθρωπος. Μτφρ. Αγγελική Δαρλάση. Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Τριβιζάς, Ευγένιος (2015). Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι. Εικονογράφηση Αλέξης Κυριτσόπουλος. Εκδόσεις Κέδρος.

Λιούις, Κ. Σ. (2007). Το λιοντάρι, η μάγισσα και η ντουλάπα. Το χρονικό της Νάρνια (βιβλίο 2). Μτφρ. Τζένη Μαστοράκη. Εκδόσεις Κέδρος.

Για 6+

Γκάουφ, Τζούλιαν (2019). Κούνελος και Αρκούδα: Οι κακές συνήθειες του Κούνελου Παπαθεοδούλου, Αντώνης Εκδόσεις Ίκαρος.

Κοντολέων, Μάνος (2013). Ο χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει. Εικονογράφος Διατσέντα Παρίση. Εκδόσεις Πατάκη.

Ινκιόφ, Δημήτρη (2019). Η αδελφή μου η Κλάρα και ο χιονάνθρωπος. Μτφρ. Ρένα Καρθαίου. Εκδόσεις Πατάκη.

Ο χιονάνθρωπος και η σόμπα, παραμύθι του Άντερσεν

Παπαθεοδώρου Βασίλης (2017). Τόγκο, το σκυλί των πάγων. Εικονογράφηση Λίλα Καλογερή. Εκδόσεις Καστανιώτη.

Sunderland, Linda (2020). Η Άνια και η μάγισσα του χιονιού. Μτφρ. Μυρσίνη Γκανά. Εκδόσεις Μάρτης.

Άντερσεν, Χανς Κρίστιαν (2006). Η Βασίλισσα του χιονιού. Εκδόσεις Παπαδόπουλος.

Για πιο μικρά παιδιά

Crowther, Kitty & Lindgren, Astrid (2015). Ο Νάνος δεν κοιμάται. Μτφρ. Άννα Παπαφίγκου. Εκδόσεις Μάρτης.

Davies, Benji (2020). Η Χιονονιφάδα. Μτφρ. Αντώνης Παπαθεοδούλου. Εκδόσεις Ίκαρος.

Άσερ, Σαμ (2018). Χιόνι. Εκδόσεις Ψυχογιός.

Davies, Benji (2018). Ο Νόι και η φάλαινα τον χειμώνα. Μτφρ. Αντώνης Παπαθεοδούλου. Εκδόσεις Ίκαρος.

Rotraut, Susanne Berner (2019). Το βιβλίο του χειμώνα. Εκδόσεις Νεφέλη.


*Η Σίσσυ Τσιφλίδου είναι εκπαιδευτικός στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Πίνακας αρχικής εικόνας: Claude Monet, “view of argenteuil snow”