Η εμπειρία στο 132ο Δημοτικό σχολείο της Αθήνας
της Στεριανής Ταζοπούλου
Στο σχολείο μας αντιμετωπίζουμε πολύ έντονα τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις οικογένειες των μαθητών μας. Οι περισσότεροι γονείς του σχολείου, Έλληνες και μετανάστες, αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας με οξυμένα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Παράλληλα προστίθεται τα τελευταία χρόνια κι ένας σημαντικός αριθμός προσφύγων με σύντομη παραμονή στην Ελλάδα και με άμεσες υλικές ανάγκες επιβίωσης.
Αυτές οι νέες συνθήκες μας αναγκάζουν να αναζητούμε λύσεις οι οποίες, παράλληλα με τις δικές μας προσπάθειες, στηρίζονται και στην πολύτιμη βοήθεια των δομών στήριξης και αλληλεγγύης που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μας.
Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου προσπαθήσαμε αρχικά να ιεραρχήσουμε τις ανάγκες και να προχωρήσουμε σε μια σειρά δράσεων. Η εξασφάλιση στοιχειωδών όρων διαβίωσης (ρούχα, διατροφή, φροντίδα υγείας, κλπ.) ήταν το πρώτο μας μέλημα. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Όσον αφορά στη διατροφή των παιδιών του σχολείου αξιοποιήσαμε όλες τις δυνατότητες παροχής δωρεάν τροφίμων και φαγητού που μας δόθηκαν.
Όσον αφορά στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη φροντίσαμε να ενημερώσουμε και να φέρουμε σε επαφή τους γονείς με τις δομές υγείας και αλληλεγγύης που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μας για να μπορούν να απευθύνονται όταν υπάρχουν ανάγκες, όπως είναι το κοινωνικό ιατρείο και το φαρμακείο αλληλεγγύης καθώς και το Τμήμα Δημόσιας Υγείας του Δήμου.
Όσον αφορά σε άλλες ανάγκες (ρουχισμό, σχολικά είδη κλπ) σε συνεργασία με το Σύλλογο Γονέων οργανώνουμε χαριστικά – ανταλλακτικά παζάρια και αξιοποιούμε ένα άτυπο δίκτυο φίλων και γνωστών διαθέτοντας άμεσα τέτοια είδη, όταν παρουσιάζονται αιτήματα.
Επίσης, για τα αναμενόμενα συμπτώματα της κρίσης όπως τα προβλήματα και οι εντάσεις μέσα στις οικογένειες αλλά και για τα ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν κάποια παιδιά συνεργαζόμαστε με φορείς που στηρίζουν τις οικογένειες σε πολλά επίπεδα (υλικά, ψυχολογικά, κοινωνικά αλλά και μαθησιακά).
Στο σχολείο κινηθήκαμε σε μια τέτοια κατεύθυνση, παράλληλα πάντα με τις άλλες δράσεις που συστηματικά αναπτύσσονται εδώ και αρκετά χρόνια. Αυτό μας επιτρέπει μερικές πρώτες παρατηρήσεις και συμπεράσματα:
- Η ανάγκη επίλυσης βασικών βιοποριστικών προβλημάτων των παιδιών είναι πραγματική και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. Δεν μπορούμε να απαιτούμε από παιδιά που υποσιτίζονται να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των σχολικών μαθημάτων και μάλιστα να ζητάμε και καλές επιδόσεις.
- Πρώτη προϋπόθεση για οτιδήποτε είναι το κλίμα εμπιστοσύνης, ώστε οι γονείς να αισθάνονται άνετα να εκφράσουν τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους και να νιώσουν κοντά τους το σχολείο. Μια σειρά πρωτοβουλίες που πραγματοποιήθηκαν βοήθησαν προς αυτή την κατεύθυνση. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα ανταλλακτικά παζάρια, τις σχολικές γιορτές που γίνονται με τη μορφή εργαστηρίων και με τη συμμετοχή των γονέων,τις πολύγλωσσες ανακοινώσεις για σημαντικά θέματα που δίνονται στους γονείς που δεν γνωρίζουν ελληνικά, την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στους μετανάστες γονείς κ.α.
- Είναι σημαντικό το γεγονός ότι η προσπάθειά μας είναι συλλογική. Στο σχολείο υπάρχει μια κοινή πολιτική στο Σύλλογο διδασκόντων και βέβαια και η διευθύντρια του σχολείου συμβάλλει σημαντικά στο συντονισμό όλων των προσπαθειών.
- Το σχολείο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις αν δεν αναπτύξει συνεργασίες. Μας ήταν απαραίτητη μια καλή επαφή με τις δομές στήριξης και αλληλεγγύης της περιοχής μας για να συνεργαζόμαστε, αλλά και να παραπέμπουμε τους γονείς σ αυτές, ώστε να καλύπτουν ανάγκες στις οποίες αδυνατεί να ανταποκριθεί το σχολείο. Επιδιώκουμε, δηλαδή, μια στενή σχέση με τους φορείς αυτούς. Η συνεργασία μας μάλιστα με ένα από τα κέντρα στήριξης κατέληξε και σε ένα είδος συμβουλευτικής ομάδας εδώ και δύο χρόνια για τους εκπαιδευτικούς του σχολείου.
- Ό,τι γίνεται στο πλαίσιο του σχολείου είναι σημαντικό να απευθύνεται σε όλα τα παιδιά. Το είδαμε ιδιαίτερα στο ευαίσθητο θέμα του φαγητού, γι αυτό επιλέξαμε να καλύπτουμε όλα τα παιδιά έτσι ώστε να μη νιώθουν κάποια από αυτά ότι στιγματίζονται. Έτσι κατέληξε η ώρα του μεσημεριανού φαγητού να είναι μια ώρα διασκέδασης και ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των παιδιών και των δασκάλων τους. Ενδιαφέρον έχει ότι σε ταινία που φτιάξανε τα παιδιά της Γ’ τάξης με θέμα Στιγμές χαράς στο σχολείο[1] αναφέρουν τη διαδικασία της τραπεζαρίας σαν μία από τις δραστηριότητες που τους δίνει ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση στο σχολείο.
- Είναι σημαντικό η όποια δράση να γίνεται σ ένα πλαίσιο αλληλεγγύης, που να σέβεται το παιδί και τα δικαιώματά του. Σταθερά στο σχολείο γίνεται μια δουλειά με τα παιδιά γύρω από τα δικαιώματά τους, ώστε να γίνεται σαφές ότι οι βασικές ανάγκες είναι αναφαίρετο δικαίωμα των ανθρώπων και πεδίο διεκδίκησης, όταν παραβιάζονται. Επίσης, στο σχολείο οι εκπαιδευτικοί με τους μαθητές και τις μαθήτριές τους δουλεύουν ζητήματα που σχετίζονται με την κοινωνική πραγματικότητα και ιδιαίτερα με τις σημερινές πιεστικές συνθήκες που τα παιδιά βιώνουν[2].
O αγώνας για το δημόσιο σχολείο, το περιεχόμενό του, τη δέσμευσή του να απευθύνεται σε όλα τα παιδιά είναι το βασικό ζητούμενο αυτή την περίοδο. Παράλληλα, μέσα στην κοινωνία είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν ισχυροί δεσμοί αλληλεγγύης.
Το σχολείο μπορεί να παίξει ένα
σημαντικό ρόλο στις συνθήκες της κρίσης, και πολλά σχολεία δουλεύουν σε αυτή
την κατεύθυνση, καθώς οι ανάγκες των παιδιών είναι πιεστικές. Στις σημερινές,
δηλαδή, δύσκολες συνθήκες το ίδιο το σχολείο, στο βαθμό βέβαια που του
αναλογεί, είναι ανάγκη να αποκτήσει και ένα χαρακτήρα δομής αλληλεγγύης.
[1] https://www.youtube.com/playlist?list=PLI9J3KQvpgGcrbnn6NBoxJJ8_xiKfcShS
[2] ό.π. οι ταινίες Μη φοβάσαι. Μίλα! και το animation για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελούν δείγματα αυτής της δουλειάς