των Στέλιου Φωκιανού και Στέλλας Μιχαλοπούλου
«Στα σχολεία που ανθίζει η αλληλεγγύη, η παιδαγωγική ελευθερία και η δημοκρατία,ανθίζουν και οι καρδιές των ανθρώπων»
To Κερατσίνι και το Πέραμα είναι εργατικές γειτονιές που οι συνέπειες της κρίσης (κυρίως με τη δραματική συρρίκνωση της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης, της οικοδομής και των μικροβιοτεχνιών) εκδηλώνονται με την όξυνση της ανεργίας και τη συνολικότερη υποβάθμιση της ζωής των ανθρώπων.
Εδώ και 4 χρόνια στα δημοτικά και τα νηπιαγωγεία του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. Κερατσινίου-Περάματος «Ν. Πλουμπίδης» αναπτύσσονται πολύμορφες δράσεις αλληλεγγύης με κοινωνικά παντοπωλεία, χαριστικά παζάρια, αθλητικούς αγώνες αλληλεγγύης και άλλες δράσεις. Μάλιστα σε 10 σχολεία λειτουργούν μόνιμες και σταθερές δομές με τη μορφή του «κοινωνικού παντοπωλείου», οι οποίες ενισχύουν συστηματικά πάνω από 500 οικογένειες. Ο σύλλογός μας όλα αυτά τα χρόνια με πανώ, αφίσες κείμενα, εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες έχει συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση των δομών αυτών.
Στα σχολειά μας, 5ο-22ο Δημοτικά Σχολεία και 12ο-20ο Νηπιαγωγεία στο Κερατσίνι, από τα οποία θα μεταφέρουμε την εμπειρία μας, η αντανάκλαση όλης αυτής της κατάστασης ήταν άμεση. Υπήρχαν παιδιά που δεν είχαν φαγητό αλλά και οικογένειες με άμεση ανάγκη για στήριξη. Οι δράσεις μας τα 4 τελευταία χρόνια είχαν να κάνουν και με τους μαθητές μας και με τις οικογένειές τους.
Έτσι μετά από συζήτηση με τους συναδέλφους αλλά και τους γονείς φροντίσαμε για τη σίτιση των παιδιών που χρειάζονταν ένα πρόχειρο φαγητό στο διάλειμμα. Συνεχίσαμε δημιουργώντας, με πρωτοβουλία του συλλόγου γονέων του 5ου Δημοτικού Σχολείου και μετά από συζήτηση με τους συλλόγους γονέων και διδασκόντων, το «κοινωνικό μας παντοπωλείο». Απευθυνθήκαμε στους γονείς των σχολείων για να συγκεντρώνουμε σε μηνιάτικη βάση τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Ταυτόχρονα απευθυνθήκαμε σε άλλους φορείς – συλλόγους, σωματεία (όπως το Σωματείο Εργαζομένων του δήμου Κερατσινίου) και συνεταιριστικές δομές αλληλεγγύης όπως είναι ο Βλαστός, η Σβούρα και της Ν. Μάκρης, ώστε να έχουμε μια σταθερή συνεργασία.
Υπήρχαν σωματεία, όπως των λιμενεργατών, που εδώ και μεγάλο διάστημα ενισχύουν σταθερά όχι μόνο τα δικά μας σχολεία αλλά και άλλα σχολεία της περιοχής μας. Δημιουργήθηκε ακόμη ένα δίκτυο ανώνυμων αλληλέγγυων από διάφορους χώρους οι οποίοι με ένα σταθερό ρυθμό έφερναν και φέρνουν τρόφιμα. Ταυτόχρονα και σύλλογοι γονέων από γειτονιές της Αθήνας ενισχύουν περιοδικά την προσπάθειά μας.
Συγκεντρώνουμε ακόμη φάρμακα για την ενίσχυση των «Γιατρών του κόσμου» στο Πέραμα και του κοινωνικού ιατρείου –φαρμακείου στον Κορυδαλλό. Δεχόμαστε την αλληλεγγύη των γιατρών του Κρατικού Νοσοκομείου Νίκαιας αλλά και αλληλέγγυων γιατρών και φαρμακοποιών και άλλων επαγγελματιών της γειτονιάς.
Αντιμετωπίσαμε την «αλληλεγγύη» των τραπεζών και των μεγάλων εταιρειών με αποφασιστικότητα, χωρίς να δεχτούμε την «προσφορά» τους. Οι συζητήσεις με τους συναδέλφους και τους γονείς ήταν πολύ σημαντικές για το συγκεκριμένο ζήτημα και από την αρχή της δράσης μας ξεκαθαρίστηκε το θέμα των «χορηγών» και ορίσαμε τη σημασία της ανιδιοτέλειας και του ανώνυμου κοινωνικά αλληλέγγυου ανθρώπου.
Η αλληλεγγύη είναι ένας πολιτισμός που γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της παιδαγωγικής διαδικασίας. Τα παιδιά συμμετέχουν στη συλλογή και τακτοποίηση των τροφίμων σε ειδικούς χώρους του σχολείου. Φιλοτεχνούν το χώρο. Συνεργάζονται από κοινού παιδιά από τις οικογένειες που ενισχύονται , όπως κι εκείνα που οι οικογένειές τους ενισχύουν το «παντοπωλείο» στις δράσεις αλληλεγγύης, απενοχοποιώντας έτσι τη φτώχεια και σπάζοντας την κοινωνική απομόνωση.
Λειτουργούν ακόμη και μορφές εναλλακτικής οικονομίας, όπως η παραγωγή σαπουνιού από λάδι και αιθέρια έλαια με τη σφραγίδα της αλληλεγγύης. Αυτό διανέμεται στις οικογένειες αλλά πουλιέται και στα παζάρια των εκδηλώσεων των σχολείων.
Με τον τρόπο αυτό καλύπτουμε τις ανάγκες 75 οικογενειών για νωπά τρόφιμα. Ακόμη γίνεται παραγωγή απορρυπαντικού και μαλακτικού πλυντηρίου (κατά τα πρότυπα της ΒΙΟ.ΜΕ.) και τα προσφέρουμε στις οικογένειες που ενισχύουμε. Την παραγωγή των προϊόντων αυτών τη διδάσκουμε με σεμινάρια στους γονείς ώστε να μάθουν να τα παρασκευάζουν και μόνοι τους.
Αν θέλαμε να κάνουμε μια αποτίμηση όλων αυτών των δράσεων θα μπορούσαμε να πούμε ότι :
- Η συζήτηση με τους δασκάλους και τους γονείς σπάει προκαταλήψεις και είναι αφορμή για τη δραστηριοποίηση ευρύτερου κόσμου. Η κοινή ενασχόληση γονιών, δασκάλων και παιδιών στα θέματα αλληλεγγύης, μπορεί να είναι η αφετηρία για μια νέα «λειτουργία» της σχολικής κοινότητας, για άνοιγμα των σχολείων και των σχολικών χώρων στην τοπική κοινωνία .
- Η επαφή με τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη από στήριξη είναι σημαντικό να δείχνει τις αιτίες αυτής της κατάστασης. Και ταυτόχρονα να τους μεταδίδει την ανάγκη να γίνονται συμμέτοχοι στις διαδικασίες οργάνωσης και λειτουργίας του αλληλέγγυου δικτύου.
- Η συνεργασία με άλλες δομές αλληλεγγύης, που υλοποιούνται από συλλόγους, σωματεία, συλλογικότητες γειτονιάς, κοινωνικά ιατρεία δημιουργεί ένα πλέγμα σχέσεων και δράσεων που κινητοποιεί κόσμο.
- Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ενισχύει τη διεισδυτικότητα στην κοινωνία, μεγιστοποιεί τα αποτελέσματα, δημιουργεί το απαραίτητο αίσθημα εμπιστοσύνης που χρειάζονται αυτά τα εναλλακτικά κινηματικά δίκτυα αλληλεγγύης.
Το κάλεσμα των καιρών είναι όλοι μαζί, να διώξουμε από τη ζωή μας, τον φόβο, την ανέχεια, τις «ατομικές λύσεις» που δεν υπάρχουν, να ξανανιώσουμε την τεράστια δύναμη της κοινής δράσης και της συλλογικότητας μέσα από δράσεις αλληλεγγύης.
Δεν θέλουμε να κερδίσουμε μόνο τα δικαιώματά μας, αλλά να κερδίσουμε ο ένας τον άλλο, την αίσθηση της πραγματικής αλληλεγγύης, την αξιοπρέπειά μας, τη συνείδηση ποιος είναι ο κοινός μας εχθρός και πόσο δυνατοί είμαστε απέναντί του.
