Το έτος 2021 κλείνουν 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Είναι ήδη φανερό, ότι όλο το επόμενο διάστημα, η επέτειος θα αξιοποιηθεί από τους κυρίαρχους κύκλους για να ισχυροποιηθεί η ηγεμονία των κυρίαρχων αφηγημάτων γύρω από την ελληνική επανάσταση, να ενταθεί το κλίμα εθνικισμού, να αναπαραχθούν οι δημοφιλείς μύθοι που συγκροτήθηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα. Από την άλλη, σε μια συγκυρία όπου η δημόσια ιστορία αναδεικνύεται ξανά ως ένα πεδίο σφοδρών αντιπαραθέσεων, η επέτειος αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία να συζητηθεί το 1821 στο πλαίσιο των μεγάλων ευρωπαϊκών επαναστάσεων, να αναδειχθεί η κοινωνική του διάσταση, ο ρόλος των κοινωνικών τάξεων, ο ρόλος της Εκκλησίας, η σημασία της εμπλοκής των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής. Αλλά και να καταδειχθεί πόσο απρόσφορος είναι ο εορτασμός των εθνικών επετείων και να προταθούν άλλοι, μη φρονηματιστικοί τρόποι εορτασμού, με πολλαπλάσια παιδαγωγική αξία.
Με αυτόν τον προβληματισμό, απευθυνόμαστε στα εκπαιδευτικά περιοδικά «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και «Σελιδοδείκτης», στην Εταιρεία Σύγχρονης Ιστορίας και σε ριζοσπαστικά περιοδικά, για την κοινή οργάνωση πρωτοβουλιών, ενόψει των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.
Σε αυτό το πλαίσιο, παραθέτουμε εδώ μια πρώτη, σημαντική κατά τη γνώμη μας, αρθρογραφία σχετική με το 1821, την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης και το 19ο αιώνα.
Γιάννης Κορδάτος, "Όταν ο λαός πολεμούσε", Επιθεώρηση
Τέχνης, 25 Μαρτίου 1955
2. Νίκος Σβορώνος, “Σκέψεις για μια εισαγωγή στη νεοελληνική ιστορία, Επιθεώρηση
Τέχνης, 25 Μαρτίου 1955
3. Νίκος Σβορώνος, “Για την επανάσταση του 1821”
4. Κείμενα του ιστορικού Σπύρου Ασδραχά:
α. 1821: Εθνική Επανάσταση
β. Η Ελληνική Επανάσταση ήταν Εθνική
γ. Η ιστορική αναίρεση της συλλογικής ενοχής
δ. Προϋποθέσεις της Επανάστασης του 1821
5. Κείμενα του φιλόλογου – ιστορικού Φ. Κ. Βώρου:
α. Για τη διπλωματία του 1821
β.Αυτοί που προετοίμασαν και ξεκίνησαν την Επανάσταση του 1821
6. Βασίλης Κρεμμυδάς:
α. Το ιδεολογικό στίγμα του 1821
β. Το 1821 στην κομμουνιστική ιστοριογραφία
7. Άλκης Ρήγος, «Τύφλωσον Κύριε τον λαόν σου»
8. Νίκος Θεοτοκάς, Νίκος Κοταρίδης, Οι προσλήψεις της επανάστασης από τους Οθωμανούς και το Πατριαρχείο
9. Παναγιώτης Στάθης, Εθνική ή κοινωνική επανάσταση;
10. Δημήτρης Φωτιάδης, Τα ληστρικά δάνεια του 1824
11. Παναγιώτης Στάθης, Αριστερές αναγνώσεις του Εικοσιένα
12. Γιάννης Σκαλιδάκης, Σκέψεις για την πολιτική έννοια του έθνους και την επανάσταση
13. Άννα Καρακατσούλη, Ο φιλελληνισμός στη μαχόμενη πολιτική του διάσταση
Συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία της “Εκπαιδευτικής Λέσχης”. Θέλω να ελπίζω ότι τα ΑΝΤΙΤΕΤΡΑΔΙΑ και ο ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ θα ανταποκριθούν στην πρόσκληση. Στις μέρες μας είναι επιτακτικά αναγκαίο να ανοίξει μια πλατιά δημόσια συζήτηση για τον χαρακτήρα της Επανάστασης του 1821, για τον ρόλο των κοινωνικών τάξεων και της Εκκλησίας σ’ αυτήν. Από μία τέτοια συζήτηση έχουν να ωφεληθούν όσοι θα συμμετέχουν και όσοι την παρακολουθήσουν. Πρώτα απ’ όλα οι εκπαιδευτικοί, αλλά και όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι.